MAGAZYN DLA RODZICÓW DZIECI W WIEKU PRZEDSZKOLNYM NR 52 ZIMA 2024 • ART. 466152 INDEKS 402443 • ISSN 2353-964X POD PATRONATEM „CHARAKTERÓW” I „MAŁYCH CHARAKTERÓW” Zimowa magia i dziecięca wyobraźnia Katar i kaszel u przedszkolaka Zdrowe nawyki od małego Motoryka mała w małym palcu! Pierwsza pomoc na co dzień
Drodzy Rodzice! Zima to czas, który budzi w dzieciach najwięcej emocji. Pierwsze płatki śniegu, budowanie bałwana i wyczekiwanie na Świętego Mikołaja sprawiają, że grudniowe dni mają w sobie niepowtarzalną magię. W tym czasie dziecięca wyobraźnia rozkwita, a my dorośli możemy na chwilę zwolnić, by poddać się tej atmosferze pełnej ciepła i radości. W najnowszym wydaniu naszej gazety poruszamy tematy, które pomogą Wam lepiej zadbać o zdrowie i dobre samopoczucie Waszych dzieci w sezonie zimowym. Znajdziecie u nas praktyczne porady, jak wspierać odporność przedszkolaka i zapobiegać chorobom, takim jak szkarlatyna czy krztusiec, które niestety wciąż stanowią realne zagrożenie w środowisku przedszkolnym. Dowiecie się także, jak skutecznie radzić sobie z kłopotami ze snem u maluchów, a także jak za pomocą odpowiednio dobranej diety i suplementacji wspierać ich zdrowy rozwój. Dla tych z Was, którzy borykają się z codziennymi problemami, takimi jak skaleczenia czy drobne urazy, przygotowaliśmy praktyczny przewodnik pierwszej pomocy. Nie zabraknie również miejsca na kreatywność – w artykule o produktach rozwijających zdolności artystyczne najmłodszych znajdziecie inspiracje, jak spędzić zimowe popołudnia na wspólnych, twórczych zabawach. Zachęcamy Was do zwolnienia tempa i wykorzystania tych zimowych dni na wspólne budowanie relacji z dziećmi. Bo choć śnieg kiedyś stopnieje, a święta miną, to wspomnienia chwil spędzonych razem pozostaną na zawsze. Życzymy Wam zdrowia, spokoju i mnóstwa uśmiechów – nie tylko w te zimowe dni, ale przez cały rok! Redakcja czasopisma „Mój Przedszkolak” facebook.com/MojPrzedszkolak WYDAWCA Forum Media Polska Sp. z o.o. Sąd Rejonowy Nowe Miasto i Wilda w Poznaniu VIII Wydział Gospodarczy KRS KRS nr 0000037307 REGON 631046924 NIP 781-15-51-223 Kapitał zakładowy: 300 000 zł REDAKCJA ul. Polska 13, 60-595 Poznań tel.: 61 66 55 800 faks: 61 66 55 888 www.mojprzedszkolak.pl redakcja@mojprzedszkolak.pl PREZES ZARZĄDU Magdalena Balanicka CZŁONEK ZARZĄDU Paulina Hinz-Żurowska PROKURENT Katarzyna Wolniewicz REDAKTOR NACZELNA Sylwia Kulikowska KOORDYNATOR WYDAWNICZY Adrian Sprysak NADZÓR GRAFICZNY Ewelina Bojszczak Klaudia Stanisławiak-Kurdzieko REKLAMA Sylwia Brzostowicz sylwia.brzostowicz@forum-media.pl tel. kom. 537 650 138 Monika Baranowska monika.baranowska@forum-media.pl tel. kom. 667 789 929 Edyta Wysokińska edyta.wysokinska@forum-media.pl tel. kom. 601 325 345 SKŁAD GRAFICZNY/DTP Noemis SERWIS ZDJĘCIOWY Adobe Stock www.mojprzedszkolak.pl
MÓJ PRZEDSZKOLAK 4 (2024) Spis treści 30 Problemy z zasypianiem u przedszkolaka – jak sobie poradzić? 32 Choroby wieku dziecięcego – co powinien wiedzieć każdy rodzic? 34 Dieta przedszkolaka – co zrobić, żeby była dobrze zbilansowana? 38 Jak wspierać dzieci w radzeniu sobie z lękiem? 40 Odporność przedszkolaka 43 Pokoloruj bałwanka 44 Małe rączki – wielki rozwój 46 Produkty odpowiednie dla rozwoju umiejętności artystycznych małych dzieci 49 Czy produkty do dezynfekcji rąk muszą zawierać alkohol? 8 Katar i kaszel kontra budowanie odporności u dziecka 12 Wszawica – wciąż aktualny problem 14 Kiedy należy suplementować żelazo u dzieci 18 Szkarlatyna i krztusiec – jak zapobiegać zakażeniom w przedszkolu? 20 Jak leczyć zadrapania, skaleczenia i rany u dziecka? 22 Zaprowadź św. Mikołaja do choinki 23 Słodki problem – jak ograniczyć cukier w diecie przedszkolaka 25 Zarządzanie czasem rodzica – jak znaleźć chwilę na zabawę z dzieckiem? 28 Motoryka mała – w jednym palcu!
MÓJ PRZEDSZKOLAK 8 4 (2024) Katar i kaszel kontra budowanie odporności u dziecka JOANNA ŚWIĘCICKA Czy dziecko w wieku przedszkolnym musi często chorować, płynnie przechodzić z infekcji w infekcję? Co z jego naturalną tarczą ochronną, jaką jest odporność, jak ona działa u maluchów?
MÓJ PRZEDSZKOLAK 9 4 (2024) ne wsparcie dla starszych dzieci i dorosłych, którzy chcą zachować siły witalne organizmu i funkcje poznawcze na najwyższym poziomie i nie dać się stresowi. Colostrum zawiera między innymi czynniki odpornościowe (immunoglobuliny), minerały i witaminy oraz czynniki wzrostu, białka bogate w prolinę (PRP), lizozym i laktoferynę. Zakatarzony nos trzeba regularnie oczyszczać – przy użyciu soli fizjologicznej, nawet kilkanaście razy w trakcie dnia, higiena chorego nosa jest najważniejsza. Kaszel u dziecka należy prowokować, np. poprzez energiczne skakanie na łóżku, wtedy wydzielina szybciej będzie się odrywać. Niech malec również często odksztusza. Jeżeli natomiast katar zamienia się w postać ropnej zielonej lub żółtej wydzieliny, pojawia się gorączka 38°C lub więcej, a do tego wystąpi brzydki, męczący kaszel i np. ból ucha, koniecznie należy umówić dziecko na wizytę do lekarza, a nie działać na własną rękę. Kataru i kaszlu, szczególnie u niemowląt, nie wolno bagatelizować. U najmłodszych niewinna infekcja może prowadzić do zapalenia ucha, oskrzeli, krtani, a nawet do zapalenia płuc, milusińscy wówczas lądują najczęściej w szpitalu. Jak działać przy pierwszych objawach kataru i kaszlu? O Nebulizacje, inhalacje – najwygodniej jest zakupić w aptece odpowiedni sprzęt, niewielkich gabarytów, do robienia inhalacji, nebulizacji – wlewa się ampułkę soli fizjologicznej do zbiorniczka, a przyjemna mgiełka skutecznie leczy zatkany, cieknący nosek. O Smarowanie, szczególnie na noc – smarować można klatkę piersiową, plecy, stopy i czoło malucha, ruchami nacierającymi, żeby czuć pod palcami, jak maść rozgrzewa małe ciałko, potem dobrze jest delikatnie, zawsze od góry ku dołowi, oklepać dziecko. O Zalecane wyższe spanie – katar wówczas lepiej spływa, nie podrażnia, powodując uciążliwy kaszel. Starszakowi można dać dodatkową poduszkę pod głowę. Malec niech nie śpi wówczas na wznak, tylko na bokach lub na brzuchu. Najważniejsze jednak jest, aby już przy pierwszych objawach nie posyłać dziecka do przedszkola i przechować go pod ciepłą pierzynką przez kilka dni. Polecamy! Bardzo przydatny może się okazać wyrób medyczny Apicold w postaci sprayu do nosa na katar i syropu z korzenia prawoślazu lekarskiego z dodatkiem miodu na kaszel. Te dwa preparaty powinny znaleźć się w każdej domowej apteczce, gdzie mieszka dziecko w wieku przedszkolnym. Syrop można bezpiecznie stosować już po pierwszym roku życia. Spray do nosa, poza działaniem oczyszczającym i nawilżającym, wykazuje działanie bakteriobójcze¹. Może być stosowany przy zwykłym katarze, zapaleniu zatok i do codziennej higieny nosa. Syrop na kaszel z kolei łagodzi suchy kaszel Obraz typowego przedszkolaka charakteryzuje się tym, że – oprócz uśmiechu na twarzy i bluzki ubrudzonej buraczkami, truskawkami i farbami – ma jeszcze tak zwany „gil do pasa” i dodatkowo nieładnie pokasłuje. Nie bez kozery szczególnie starsze osoby mówią o najmłodszych „smarkacze”. W rzeczy samej tak dokładnie jest. Małe dziecko kojarzy się z ciągłym katarem, jest zatem „obsmarkane”, więc i nazywane potocznie „smarkaczem”. Mówi się również, że leczony katar trwa 7 dni, a ten nieleczony tydzień. Jak jest katar, to musi pojawić się kaszel, bo nieszczęścia chodzą parami. To wszystko prawda, ale trzeba zwrócić jeszcze uwagę na fakt, że wirusówki u małych dzieci przebiegają dłużej niż u dorosłego. Dlatego też często rodzice martwią się, że malec jeszcze na dobre nie wyszedł z jednego kataru, a już zaczyna mu się kolejny. Spokojnie – taka natura dzieci! ZDROWE NAWYKI I TAK ZWANA PROFILAKTYKA MOGĄ UCHRONIĆ PRZED INFEKCJĄ? Maluchy mają z natury słabszą odporność niż dorośli, dlatego też zazwyczaj są łatwym celem dla wszelakich wirusów i bakterii. Ich układ odpornościowy dopiero się kształtuje. Intruzi najczęściej atakują ich drogi oddechowe. Tam zagnieżdżają się, powodując katar i kaszel. Statystyczny przedszkolak może mieć nawet do 10 incydentów przeziębieniowych w roku – to sporo! Rodzice powinni być zawsze czujni i przewidywalni, inaczej działać przy pierwszych objawach, a inaczej, gdy choroba niebezpiecznie się rozwija. Powinni być świadomi tego, że przyprowadzając chore dziecko do przedszkola, narażają inne zdrowe pociechy na niepotrzebne chorowanie. Oprócz tego maluch powinien często myć ręce – po wyjściu z toalety, po przyjściu do domu, przed jedzeniem, po korzystaniu z zabawek ogólnodostępnych, po zabawie ze zwierzętami. A po wytarciu przez szkraba noska chusteczką jednorazową należy ją bezzwłocznie wyrzucić. Malec powinien pić z własnego kubka, jeść tylko swoimi sztućcami, unikać chorych gości w domu rodzinnym. Dodatkowo nie należy ograniczać przebywania dziecka na świeżym powietrzu w trakcie zimnych, nieprzyjemnych miesięcy w roku. Niech smyk wybiega się swobodnie na powietrzu lub chociaż pójdzie na spacer z rodzicami. Należy sprawdzać i nie dopuszczać do zawiania, przegrzania ani do zaziębienia dziecka poprzez nieodpowiednią do pogody garderobę wierzchnią. Przedszkolak powinien jeść w miarę możliwości dużo ryb i kasz oraz pić wodę z prawdziwym sokiem malinowym lub cytryną. Myśląc o odporności dziecka, warto sięgnąć po colostrum – całkowicie naturalną substancję wspierającą zdrowie. Może ona poprawić odporność najmłodszych, ale służy również jako suplement dla seniorów. Badania jednoznacznie potwierdzają, że profilaktyczne zastosowanie colostrum wspomaga odporność i wydolność, a także ma pozytywny wpływ na zdrowie, szczególnie u dzieci narażonych na częste infekcje. To również ideal-
MÓJ PRZEDSZKOLAK 10 4 (2024) i objawy podrażnionego gardła. Preparat z korzenia prawoślazu został dodatkowo wzbogacony o bakteriobójcze i wirusobójcze działanie standaryzowanego propolisu. JAK CHRONIĆ SZKRABA NA PRZYSZŁOŚĆ? Układ odpornościowy pełni bardzo ważną funkcję w organizmie każdego człowieka. Optymalnie jest, kiedy pracuje bez zastrzeżeń, chroni dziecko przed katarem, kaszlem i ogólnie infekcjami. Już po narodzeniu malec ma pewien pakiet startowy – odpornościowy. Potem jednak organizm musi radzić sobie sam, bronić się przed szkodliwym wpływem drobnoustrojów chorobotwórczych z zewnątrz. Można dziecku pomóc na starcie, aby wspomagać jego odporność: O wybierając naturalne karmienie piersią, przynajmniej do 6. miesiąca życia dziecka, najbardziej optymalnie do 1.–1,5. roku, O nie przegrzewając niemowlaka – przeziębienie zazwyczaj nie bierze się ze zbyt lekkiego ubrania, lecz jest konsekwencją zbyt grubego ubrania malucha – wówczas dziecko poci się, co jest naturalne, dochodzi do przewiania i natychmiast pojawiają się katar i gorączka, O często wietrząc mieszkanie, w którym mieszka dziecko, O wychodząc z niemowlęciem zawsze, każdego dnia, bez względu na pogodę, na długi, 2-godzinny spacer (hartowanie!), O dbając o dietę dziecka od pierwszych chwil jego życia, wprowadzając tylko zdrowe nawyki żywieniowe. Budowanie odporności naszego dziecka to nic trudnego, należy tylko pamiętać o kilku zasadach: O ubiór odpowiedni do pogody i hartowanie organizmu: od pierwszych chwil życia pociecha powinna odbywać drzemki na dworze, niezależnie od warunków pogodowych. Deszcz nie jest przeszkodą – mama może skorzystać z parasola, a wózek można szczelnie okryć folią przeciwdeszczową. Starsze dziecko powinno przebywać na dworze przynajmniej 2 godziny dziennie. Hartowanie polega również na dawaniu malcowi do picia chłodnej wody i pozwalaniu na bieganie po domu na bosaka. Dziecko nigdy nie powinno być przegrzewane – to najgorsze, co możemy zaaplikować maleństwu; O zdrowa dieta: regularne spożywanie ryb, owoców i warzyw. Dieta zróżnicowana, zawierająca mleko, produkty zbożowe, mięso. Dziecko powinno jeść produkty naturalne, nieprzetworzone, jeść regularnie (najlepiej 5 posiłków dziennie) tyle, ile chce. Powinno również dużo pić, ale w szczególności niegazowaną wodę; O aktywność fizyczna: to sprzyja zdrowiu (w zdrowym ciele zdrowy duch!), niech dziecko ma jakieś zainteresowania, niech uprawia jakiś sport, np. pływanie, bieganie, jazda na rowerze, hulajnodze czy wrotkach, sztuki walki, taniec, gimnastyka lub po prostu spacery w gronie rodzinnym. Niech dziecko nie siedzi przed telewizorem czy komputerem, niech się rusza!; O szczepienia ochronne: oprócz tych podstawowych z kalendarza szczepień można podać szczepienie przeciwko grypie; O systematycznie nawilżać powietrze w pokoju dziecinnym, często wietrzyć mieszkanie, dbać o to, aby maluch nie przebywał w zadymionych pomieszczeniach, i dbać o higienę rąk dziecka, bo większość bakterii i wirusów przenoszona jest na naszych dłoniach; O sytuacje stresogenne: dziecko zestresowane, przeżywające bardzo silnie lęk związany z rozłąką z rodzicami i pobytem w przedszkolu, znacznie częściej choruje; O dla dzieci z obniżoną odpornością najlepsze są wyjazdy, pobyty sanatoryjne nad morzem lub w górach: optymalny czas leczenia w uzdrowisku powinien trwać przynajmniej 3 tygodnie, ponieważ 2 pierwsze to okres adaptacji. To my, dorośli, dając dobry przykład, uczymy dzieci, jak dbać o siebie, żeby nie chorować i cieszyć się zdrowiem i życiem w pełni tego słowa znaczeniu. Dziecko samo się nie dopilnuje. Musimy pilnować milusińskich, jednocześnie ucząc ich samodzielności, np. w ubieraniu się, aby w przedszkolu umieli założyć szalik i czapkę, odpowiednio zapiąć kurtkę. Panie przedszkolanki nie zawsze, mimo najszczerszych chęci, są w stanie dopilnować wszystkich jednakowo. Nie podawajmy maluszkom słodyczy w nadmiarze, to nie buduje odporności. Poświęcajmy im swój czas wolny, najlepiej na jakiejś wspólnej, rodzinnej aktywności – może na basenie, rowerze bądź po prostu podczas spaceru do zoo lub po parku. Aktywnie, zdrowo, radośnie – tak rodzice powinni spędzać swój wolny czas z dziećmi, budując mozolnie, na bieżąco, dzień po dniu ich układ odpornościowy, bez ciągłego kataru i kaszlu! Bibliografia: 1 Raport z badania: Ocena działania przeciwdrobnoustrojowego preparatu Apicold Spray do nosa Propo, Katedra i Zakład Mikrobiologii Lekarskiej, Warszawski Uniwersytet Medyczny, 01.2019. „ „ Nie należy ograniczać przebywania dziecka na świeżym powietrzu w trakcie zimnych, nieprzyjemnych miesięcy w roku. Niech smyk wybiega się swobodnie na powietrzu lub chociaż pójdzie na spacer z rodzicami.
MÓJ PRZEDSZKOLAK 12 4 (2024) KTO CHORUJE? Niestety, ta przykra dolegliwość może dotknąć każdego. Nawet codziennie mycie włosów nie zapobiega chorobie. Wszawica występuje na całym świecie, również w krajach bardzo zamożnych. Chorobą można się zarazić jedynie od człowieka – nasze domowe pupile LEK. MED. JOANNA GŁADCZAK Wszawica – wciąż aktualny problem Wszawica to choroba, o której wciąż mimo postępu medycyny krążą mity. Niesłusznie postrzegana jako choroba dotykająca osoby będące na bakier z higieną nadal jest chorobą wstydliwą, co sprzyja jej szybkiemu rozprzestrzenianiu. Jak rozpoznać, że dziecko się zaraziło, jak zadziałać w razie konieczności i jak zapobiegać ponownym infekcjom? nie mogą być sprawcami infekcji, bowiem jedynym żywicielem wszy ludzkiej jest człowiek – pasożyty nie mogą bez niego przeżyć dłużej niż dwa dni. Wszy w przeciwieństwie do pcheł nie potrafią skakać – aby doszło do zarażenia wesz musi więc przepełznąć na swoją ofiarę.
MÓJ PRZEDSZKOLAK 13 4 (2024) poszczególnych produktów (najczęściej po 8–10 dniach powtarzamy leczenie), jednak niektóre środki nie wymagają powtarzania kuracji. Po 10 dniach należy dokładnie sprawdzić głowę dziecka i ocenić czy leczenie było skuteczne. Ponadto pamiętaj, że również pozostali domownicy mogli ulec zakażeniu – koniecznie sprawdź resztę rodziny, bo leczenie powinno u wszystkich być przeprowadzone jednocześnie (aby uniknąć dalszego zarażania się). SPRZĄTANIE OTOCZENIA I ROZMOWA W PRZEDSZKOLU Ponieważ pasożyt może przetrwać do dwóch dni także poza ciałem człowieka, istnieje ryzyko zakażenia się poprzez rzeczy osobistego użytku. Z tego powodu podczas zwalczania choroby należy zdezynfekować grzebienie, szczotki, nakrycia głowy, koniecznie wyprać i wyprasować pościel i ręczniki. Ponadto, aby zapobiec dalszemu rozprzestrzenianiu, należy poinformować o zaistniałej sytuacji personel przedszkola. To niestety najczęściej pomijany „etap” leczenia – z uwagi na towarzyszący chorobie wstyd opiekunowie nie zgłaszają zachorowania, i gdy leczenie nie jest prowadzone równocześnie u wszystkich zarażonych dzieci choroba powraca między nimi jak bumerang. Zatem przekaz informacji jest niezbędny, jednak pamiętaj, aby załatwić to dyskretnie – nie chcesz, aby inne dzieci wytykały Twoją pociechę. Daj działać nauczycielowi. ZAPOBIEGANIE CHOROBIE Edukacja malca jest niezbędna. Tłumacz, że nie należy pożyczać od innych rzeczy osobistych, wymieniać się ubraniami i nakryciami głowy, przekazywać sobie gumek do włosów, opasek, wymieniać ręcznikami czy poduszkami, pożyczać grzebieni czy szczotek. Poza tym nie zaszkodzi także dwa razy w miesiącu zerknąć na głowę dziecka. Podsumowując: choroba jest nadal powszechna, zachorowanie może zdarzyć się również Twojemu dziecku. Na szczęście wesz nie jest nosicielem chorób, jednak objawy są bardzo nieprzyjemne. Dlatego kontroluj głowę dziecka i w razie konieczności działaj jak najszybciej. Największe szanse na zarażenie występuje wśród ludzi przebywających w dużych skupiskach – między innymi u dzieci uczęszczających do przedszkoli. Tym bardziej, że przedszkolaki często nie zdają sobie sprawy z zagrożenia i niefrasobliwie wymieniają się czapkami, drobiazgami do włosów, czy też bawią się po prostu blisko innych dzieci. A sprawcą całego zamieszania jest pasożyt – wesz. U dzieci występuje głównie wesz głowowa. U człowieka może występować wesz głowowa, odzieżowa oraz łonowa. JAK ROZPOZNAĆ, ŻE DZIECKO SIĘ ZARAZIŁO Wesz żywi się ludzką krwią. W miejscach ukłucia powstają drobne, swędzące ranki, zatem głównym objawem choroby jest swędzenie głowy. Dziecko jest niespokojne, wierci się, drapie po głowie. Należy jednak pamiętać, że przyczyn świądu może być wiele (między innymi reakcje alergiczne, choroby skóry głowy), dlatego na podstawie samego objawu nie możemy stwierdzać choroby – trzeba znaleźć pasożyty. Wszy są niewielkie – mają 2–3 mm, są koloru szarego. Zazwyczaj najłatwiej zauważyć je na owłosionej części głowy nad uszami oraz karkiem. Wszy składają jaja – to gnidy, mogące nam podpowiedzieć (chociażby dzięki swojej ilości) jak długo dziecko jest zarażone. Jedna wesz składa 6–10 jaj dziennie. Gnidy są koloru biało-brązowego, mierzą ok. 1 mm i ściśle przylegają do włosów. Odróżnić je od łupieżu możemy naciskając na nie paznokciem (łupież nie będzie pękał). JAK ZWALCZYĆ CHOROBĘ? Wizyta u lekarza nie jest potrzebna. W aptekach dostępne są bez recepty skuteczne i bezpieczne środki. Wybierz produkt przeznaczony dla dzieci. Warto wybrać środek, który od razu zniszczy zarówno dorosłe osobniki, jak również jajeczka pasożytów. Leki mają różną formę – spray, krem, płyn, szampon, żel, pianka. Do części preparatów dołączony jest specjalny grzebień, którego należy użyć do pozbycia się gnid po kuracji – są one zwykle mocno przytwierdzone do włosów. Wyczesane resztki należy usunąć z podłogi odkurzaczem. Po zastosowanym leczeniu może wystąpić krótkotrwały świąd skóry głowy. Jeżeli swędzenie jest bardzo intensywne, skóra mocno podrażniona lub objawy utrzymują się długo wskazana jest konsultacja z lekarzem. Dziecko może wrócić do przedszkola po wykonaniu kuracji. Najczęściej kuracja powinna być powtórzona, stosowne informacje znajdują się w ulotkach informacyjnych PAMIĘTAJ Największe szanse na zarażenie występuje wśród ludzi przebywających w dużych skupiskach – między innymi u dzieci uczęszczających do przedszkoli.
MÓJ PRZEDSZKOLAK 14 4 (2024) u dzieci Długo utrzymująca się niedokrwistość z niedoboru żelaza we wczesnych latach życia, przy braku odpowiedniej interwencji mającej na celu wyrównanie niedoborów, może mieć nieodwracalne, poważne, negatywne skutki, na przykład zmiany w mózgu spowodowane zaburzeniami syntezy neurotransmiterów i procesu mielinizacji. W tym artykule omówiono zastosowanie żelaza w formie płynnej w leczeniu niedokrwistości z niedoboru żelaza u dzieci. Kiedy należy suplementować żelazo ALEKSANDRA PITUCH-ZDANOWSKA, JUSTYNA OLKOWSKA
MÓJ PRZEDSZKOLAK 15 4 (2024) NIEDOKRWISTOŚĆ Z NIEDOBORU ŻELAZA Zaledwie 10–15% spożywanego z dietą żelaza ulega wchłanianiu. Niedobór tego składnika jest jednym z najczęstszych niedoborów żywieniowych występujących na świecie. Ponadto plasuje się on na dziewiątym miejscu w skali 26 modyfikowalnych czynników ryzyka zgonu według badania GBD (Global Burden of Disease). Grupą szczególnie narażoną na konsekwencje niewystarczającej podaży żelaza są dzieci, co wynika z ich intensywnego i szybkiego rozwoju, a zarazem zwiększonego zapotrzebowania. W Europie u dzieci w wieku 12–36 miesięcy niedobór ten obejmuje od 3% do 48% populacji, czego głównym negatywnym skutkiem może być rozwój niedokrwistości z niedoboru żelaza. Niedokrwistość z niedoboru żelaza (IDA – Iron Deficiency Anemia) to stan, w którym dochodzi do spadku parametrów morfologicznych układu czerwonokrwinkowego oraz nieprawidłowej syntezy hemu. PRZYCZYNY NIEDOBORU ŻELAZA U DZIECI Przyczyny niedoboru żelaza u dzieci są różne. Przede wszystkim mogą to być niewystarczająca podaż żelaZAPOTRZEBOWANIE NA ŻELAZO U DZIECI A JEGO WCHŁANIANIE I BIODOSTĘPNOŚĆ Zdrowe, donoszone niemowlęta, o odpowiedniej urodzeniowej masie ciała, posiadają wystarczające zapasy żelaza, aby zaspokoić potrzeby organizmu w pierwszych 4.–6. miesiącach życia. Po tym czasie zasoby się wyczerpują i są zależne od podaży żelaza w diecie. Zapotrzebowanie na żelazo u dzieci jest wprost proporcjonalne do przyrostu masy ciała, objętości krwi, a także masy erytrocytarnej. Normy zalecanego dziennego spożycia żelaza u dzieci i młodzieży przedstawiono w tabeli 1. Tab. 1. Normy zalecanego dziennego spożycia (RDA) żelaza u dzieci i młodzieży (Jarosz i wsp., 2020)1 Wiek/płeć Żelazo (mg/dobę) 7–11 miesięcy 11 1–3 lata 7 4–6 lat 10 7–9 lat 10 Chłopcy 10–12 lat 10 Dziewczęta 10–12 lat 10 (15)* Chłopcy 13–18 lat 12 Dziewczęta 13–18 lat 15 * Po wystąpieniu miesiączki. „ „ Zapotrzebowanie na żelazo u dzieci jest wprost proporcjonalne do przyrostu masy ciała, objętości krwi, a także masy erytrocytarnej. Tab. 2. Grupy ryzyka niedokrwistości z niedoboru żelaza wśród dzieci Grupa o zwiększonym zapotrzebowaniu na żelazo • przedwcześnie urodzone noworodki • niemowlęta • dzieci z ciąż mnogich • młodzież (zwłaszcza dziewczęta, u których wystąpiła miesiączka) • młodzi sportowcy Grupa z zaburzeniami wchłaniania i nadmierną utratą żelaza (utrata krwi) • celiakia • NZJ • nietolerancje pokarmowe • obecność pasożytów w przewodzie pokarmowym • stan po operacji, np. gastrektomii • zakażenie Helicobacter pylori • przyjmowanie niektórych leków, np. IPP Grupa o zmniejszonej podaży żelaza w diecie • opóźnione, nieprawidłowe rozszerzanie diety u niemowląt (brak dobrych źródeł żelaza) • wprowadzenie mleka krowiego przed ukończeniem 1. r.ż. • niskie spożycie czerwonego mięsa (≤ 2 razy/tydzień) • diety eliminacyjne, roślinne (wegetarianizm, weganizm) – brak monitorowania sposobu żywienia przez wykwalifikowanego dietetyka
MÓJ PRZEDSZKOLAK 16 4 (2024) za w diecie w stosunku do zapotrzebowania dziecka oraz obecność w diecie składników zaburzających jego wchłanianie (np. taniny). Przyczynami niedoboru żelaza mogą być także zaburzenia wchłaniania z przewodu pokarmowego w przebiegu chorób takich, jak celiakia, nieswoiste zapalenie jelit czy zakażenia, np. Helicobacter pylori. Niedobór żelaza może też być konsekwencją utraty krwi na skutek krwawienia, np. z przewodu pokarmowego czy też z powodu urazów lub zabiegów chirurgicznych. W tabeli 2 przedstawiono grupy ryzyka rozwoju niedokrwistości z niedoboru żelaza. Wykazano, że dzieci już w 1. r.ż. z bardzo niskimi zapasami żelaza w organizmie mają znacznie słabsze wyniki rozwoju umysłowego oraz motorycznego w późniejszym dzieciństwie niż dzieci z odpowiednim stężeniem tego składnika mineralnego. Badania wykazały, że ważnym wskaźnikiem prognostycznym niedoboru żelaza u dzieci powyżej 1. r.ż. jest ilość spożywanego mleka krowiego w diecie. Wynika to z faktu, że mleko krowie jest ubogim źródłem tego pierwiastka, natomiast zawiera wapń oraz kazeinę, które ograniczają jego wchłanianie. Wysoka podaż mleka krowiego może wywoływać mikrokrwawienia z przewodu pokarmowego. Dodatkowo zbyt duży jego udział w diecie dziecka, rozumiany jako > 500 ml/dzień, może negatywnie wpływać na chęć spożywania produktów będących źródłem żelaza. PROFILAKTYKA I LECZENIE NIEDOKRWISTOŚCI Z NIEDOBORU ŻELAZA W przypadku rozpoznania IDA przede wszystkim należy ustalić i usunąć przyczynę niedoboru żelaza w organizmie, a następnie wdrożyć odpowiednie leczenie. Jako leczenie stosuje się zazwyczaj doustne preparaty żelaza. Średni czas leczenia trwa od 3 do 6 miesięcy dawką leczniczą żelaza wynoszącą 4–6 mg/kg m.c./24 h (w podzielonych, 2–3 dawkach). Należy pamiętać o zwiększaniu dawki leku proporcjonalnie do aktualnej masy ciała dziecka, szczególnie u niemowląt, które szybko rosną, co ustala lekarz prowadzący. Aby wspomóc leczenie niedokrwistości i zapobiec pogłębianiu się niedoboru, warto równocześnie podawać preparaty witamin krwiotwórczych (kwas foliowy, witaminy C i B6). Na przestrzeni ostatnich lat opracowano wiele alternatyw dla standardowych preparatów żelaza do doustnej suplementacji. Jedną z nich jest proteinianobursztynian żelaza – kompleks żelaza związany z sukcynylowanymi białkami mleka, który można stosować w leczeniu niedokrwistości z niedoboru żelaza u dzieci powyżej 1. r.ż. Preparat z płynną formą trójwartościowego żelaza jest jedną z form dostępnych na rynku. Zalety jego stosowania obejmują możliwość rozcieńczenia w płynach oraz podawania wraz z posiłkiem lub bezpośrednio po posiłku, dzięki czemu jest wygodne w stosowaniu dla rodziców i lepiej tolerowane przez dzieci. Przypisy: 1 Jarosz M., Rychlik E., Stoś K., Charzewska J. i wsp. Normy żywienia dla populacji Polski i ich zastosowanie. Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego – Państwowy Zakład Higieny 2020. „ „ Wykazano, że dzieci już w 1. r.ż. z bardzo niskimi zapasami żelaza w organizmie mają znacznie słabsze wyniki rozwoju umysłowego oraz motorycznego w późniejszym dzieciństwie niż dzieci z odpowiednim stężeniem tego składnika mineralnego.
MÓJ PRZEDSZKOLAK 18 4 (2024) REDAKCJA CZASOPISMA „MÓJ PRZEDSZKOLAK” Przedszkole to miejsce, w którym dzieci spędzają dużo czasu w bliskim kontakcie z rówieśnikami. Wspólne zabawy, nauka i posiłki sprzyjają budowaniu więzi, ale jednocześnie stanowią doskonałe środowisko do rozprzestrzeniania się chorób zakaźnych. Wśród najczęściej występujących w tym wieku chorób zakaźnych, które wzbudzają niepokój rodziców, są szkarlatyna i krztusiec. Co warto o nich wiedzieć, jak rozpoznać ich objawy i jak skutecznie zapobiegać ich rozprzestrzenianiu się? Szkarlatyna i krztusiec – jak zapobiegać zakażeniom w przedszkolu?
MÓJ PRZEDSZKOLAK 19 4 (2024) PAMIĘTAJ! Rodzice powinni zwracać uwagę na wszelkie niepokojące objawy u swoich dzieci, takie jak: przedłużający się kaszel, gorączka czy wysypka. Jeśli dziecko jest chore, powinno pozostać w domu, aby nie narażać innych dzieci na zakażenie. mydłem, szczególnie przed posiłkami, po zabawie na świeżym powietrzu czy po skorzystaniu z toalety, znacząco zmniejsza ryzyko przenoszenia bakterii. Dezynfekcja zabawek, stołów i innych często dotykanych powierzchni to kolejny krok w ograniczaniu rozprzestrzeniania się chorób. Warto także dbać o wietrzenie sal przedszkolnych, co pomaga zmniejszyć stężenie drobnoustrojów w powietrzu. Rodzice powinni zwracać uwagę na wszelkie niepokojące objawy u swoich dzieci, takie jak: przedłużający się kaszel, gorączka czy wysypka. Jeśli dziecko jest chore, powinno pozostać w domu, aby nie narażać innych dzieci na zakażenie. WZMACNIANIE ODPORNOŚCI – KLUCZ DO ZDROWIA Oprócz przestrzegania zasad higieny, warto zadbać o budowanie naturalnej odporności dziecka. Zdrowa i zbilansowana dieta bogata w warzywa, owoce, produkty pełnoziarniste oraz źródła białka jest podstawą zdrowia. Regularny ruch na świeżym powietrzu, odpowiednia ilość snu i unikanie stresu to kolejne elementy, które wspierają układ odpornościowy. Szczepienia ochronne są jednym z najskuteczniejszych sposobów zapobiegania wielu chorobom zakaźnym, w tym krztuścowi. Dzięki nim można nie tylko chronić własne dziecko, ale także zapobiegać szerzeniu się epidemii w przedszkolach. CO ROBIĆ W PRZYPADKU EPIDEMII? Jeśli w przedszkolu pojawią się przypadki szkarlatyny lub krztuśca, warto zachować szczególną czujność. Opiekunowie powinni poinformować rodziców o sytuacji, aby ci mogli monitorować stan zdrowia swoich dzieci. W przypadku kontaktu z zakażonym dzieckiem, szczególnie jeśli objawy choroby jeszcze się nie pojawiły, należy skonsultować się z pediatrą, który może zdecydować o profilaktycznym leczeniu antybiotykiem. Chociaż całkowite wyeliminowanie ryzyka zachorowania w grupie przedszkolnej jest trudne, wspólne działania rodziców, nauczycieli i lekarzy mogą znacząco ograniczyć rozprzestrzenianie się chorób zakaźnych. Dbanie o higienę, zdrowy styl życia i aktualne szczepienia to filary ochrony zdrowia każdego dziecka. Troszcząc się o zdrowie przedszkolaków, dbamy nie tylko o ich dobre samopoczucie, ale także o bezpieczeństwo wszystkich dzieci w grupie. Pamiętajmy, że zdrowe dziecko to szczęśliwe dziecko. SZKARLATYNA – KLASYCZNA CHOROBA BAKTERYJNA Szkarlatyna, znana także jako płonica, to choroba wywoływana przez paciorkowce grupy A. Bakterie te przenoszą się drogą kropelkową, czyli przez kichanie, kaszel czy kontakt z zakażonymi przedmiotami. Choroba rozwija się szybko, często zaczyna się od wysokiej gorączki, bólu gardła oraz osłabienia. Charakterystycznym objawem jest wysypka w postaci drobnych czerwonych plamek, która pojawia się najpierw na tułowiu, a następnie rozprzestrzenia na inne części ciała. Szkarlatynę wyróżnia również tzw. malinowy język – pokryty białym nalotem na początku choroby, który później przybiera intensywnie czerwony kolor. W przypadku szkarlatyny kluczowe jest szybkie rozpoznanie i wdrożenie leczenia antybiotykami, co zazwyczaj szybko łagodzi objawy i zapobiega powikłaniom. Chore dziecko powinno pozostać w domu przez co najmniej 24 godziny od rozpoczęcia antybiotykoterapii, aby ograniczyć ryzyko zarażenia innych dzieci. KRZTUSIEC – NIEBEZPIECZNY DLA MAŁYCH DZIECI Krztusiec, zwany również kokluszem, to choroba bakteryjna wywoływana przez Bordetella pertussis. Jej objawy na początku przypominają przeziębienie – lekki kaszel, katar i stan podgorączkowy. Po kilku dniach rozwija się jednak charakterystyczny napadowy, męczący kaszel, który może trwać nawet kilka tygodni. U młodszych dzieci ataki kaszlu często kończą się wymiotami, co prowadzi do osłabienia i odwodnienia. Krztusiec jest szczególnie groźny dla niemowląt i małych dzieci, dlatego szczepienia przeciwko tej chorobie są kluczowe. W Polsce szczepienie przeciw krztuścowi jest częścią obowiązkowego programu szczepień. Rodzice powinni również zadbać o uaktualnienie swoich szczepień przypominających, ponieważ dorośli mogą być źródłem zakażenia dla dzieci. JAK ZAPOBIEGAĆ ZAKAŻENIOM W PRZEDSZKOLU? Profilaktyka odgrywa kluczową rolę w ograniczaniu ryzyka zachorowań w grupach przedszkolnych. Jednym z najważniejszych działań jest edukacja dzieci i opiekunów na temat zasad higieny. Regularne mycie rąk „ „ W przypadku kontaktu z zakażonym dzieckiem, szczególnie jeśli objawy choroby jeszcze się nie pojawiły, należy skonsultować się z pediatrą, który może zdecydować o profilaktycznym leczeniu antybiotykiem.
MÓJ PRZEDSZKOLAK 20 4 (2024) u dziecka? Zgodnie z definicją rana to anatomiczne przerwanie ciągłości skóry, tkanek lub śluzówki wskutek działania czynnika zewnętrznego (urazu) lub wewnętrznego, tj. współistniejącej choroby: niedokrwienie tętnicze, niewydolność żylna czy zmiany troficzne. Jak leczyć zadrapania, skaleczenia i rany REDAKCJA CZASOPISMA „MÓJ PRZEDSZKOLAK”
MÓJ PRZEDSZKOLAK 21 4 (2024) U dzieci większość ran jest skutkiem urazu mechanicznego, który prowadzi do powstania ran: O powierzchniowych, O tłuczonych, O ciętych. Rany mogą powstać także w wyniku drapania się dziecka po ukąszeniu owadów lub wskutek alergii kontaktowej. Oddzielną grupą ran są oparzenia termiczne lub chemiczne. CO WARTO WIEDZIEĆ O RANIE? Uszkodzenie skóry lub naskórka stanowi utratę podstawowej bariery ochronnej organizmu i narażenie na działanie bakterii, grzybów i wirusów. Nie tylko wielkość rany, ale i jej lokalizacja mają znaczenie w procesie gojenia. Rany w okolicach dłoni, kolan czy palców stóp mogą goić się trudniej ze względu na ciągłą ruchomość i trudniejsze utrzymanie w tym miejscu opatrunku. Rany niezakażone goją się szybciej i bez komplikacji. Dlatego właściwe postepowanie z raną bezpośrednio po urazie jest tak ważne. PIERWSZA POMOC Każdy typ rany stanowi potencjalne źródło zakażenia, niezależnie od tego czy mamy do czynienia z otarciem naskórka, czy raną tłuczoną (w wyniku uderzenia np. o kamień). Otarcie czy rana cięta, którym towarzyszy krwawienie, zazwyczaj goi się szybciej niż rana tłuczona, której towarzyszy obrzęk czy krwiak. Niezależnie od przyczyny powstania rany, im szybciej podejmiemy interwencję, tym lepiej. W przypadku ran ciętych lub powstałych w wyniku stłuczenia można użyć plastrów ściągających, co ułatwi gojenie i ograniczy powstanie blizny. OPATRUNKI ZE SREBREM W procesie gojenia pomocne są opatrunki i wyroby medyczne ze srebrem Ag+, od dawna stosowanym w medycynie jako naturalny sposób przyspieszający gojenie ran. Opatrunki ze srebrem jonowym lub srebrem TIAB w postaci kremów czy sprayu stosuje się bezpośrednio na ranę. Uwolnione jony srebra w wilgotnym środowisku rany wykazują silne działanie bakteriobójcze, chroniąc ranę przed zakażeniem. Nie należy stosować produktów ze srebrem, które nie mają na opakowaniu wskazań do stosowania w leczeniu ran. Opatrunki ze srebrem można stosować na każdy rodzaj rany, u dzieci i dorosłych, także na rany powstałe w wyniku oparzeń I i II stopnia. WARTO ZAPAMIĘTAĆ! Należy pamiętać, że zmiana opatrunku u dziecka może wiązać się z bólem. Jest to wynik podrażnienia włókien nerwowych lub też mechanicznego przylegania opatrunku do rany. W przypadku ran głębokich, ciętych i tłuczonych potrzebna jest interwencja chirurga. Szycie rany powinno nastąpić do 12 godzin od zdarzenia, jednak im szybciej to nastąpi, tym korzystniej. Niezależnie od rodzaju rany i jej lokalizacji warto pamiętać o trzech podstawowych krokach postępowania z raną, tj.: przemywaniu, dezynfekcji i opatrunku ochronnym. 3 PROSTE KROKI W 90% otarć i niewielkich ran mamy szansę na szybkie zagojenie bez interwencji medycznej i nieestetycznych blizn. 1. Pierwszą czynnością jest przemycie rany solą fizjologiczną lub letnią wodą z kranu. Należy delikatnie usunąć z rany piasek, szkło czy drzazgi. 2. Następnie ranę należy zdezynfekować dostępnymi w aptece roztworami oktenidyny, podchlorynu sodu lub polihexanidyny. Pozostawienie antyseptyku w ranie od 2 do 5 minut powoduje zazwyczaj usunięcie patogenów, zapobiegając infekcjom. Jeśli rana jest głęboka, roztwór oktenidyny należy wypłukać z rany roztworem soli fizjologicznej. 3. Trzecim krokiem jest założenie opatrunku. Chroni on ranę przed czynnikami zewnętrznymi i ponownym urazem. W przypadku ran powierzchniowych stosuje się gaziki jałowe, bandaż lub zwykłe plastry. Takie opatrunki mogą pozostać na suchej ranie 1–3 dni. W przypadku ran z wydzieliną należy dokonywać częstszej zmiany opatrunków. Podczas zmiany opatrunku należy ocenić, czy występuje: O obrzęk wokół rany, O zaczerwienienie skóry wokół rany, O zwiększona bolesność, O nieprzyjemny zapach, O nietypowy kolor rany (np. żółtawy). W przypadku obecności któregokolwiek z ww. czynników należy skonsultować się z pediatrą lub chirurgiem, gdyż te objawy mogą świadczyć o zakażeniu.
4 (2024) MÓJ PRZEDSZKOLAK 22 4 (2024) Zaprowadź św. Mikołaja do choinki
MÓJ PRZEDSZKOLAK 23 4 (2024) REDAKCJA CZASOPISMA „MÓJ PRZEDSZKOLAK” Słodycze to dla wielu dzieci ulubiona przyjemność, a ciastka, lizaki czy batoniki często są traktowane przez dorosłych jako nagroda dla dziecka, pocieszenie albo sposób na chwilę spokoju. Jednak nadmiar cukru w diecie przedszkolaka to nie tylko problem estetyczny związany z próchnicą czy nadwagą, ale przede wszystkim wyzwanie zdrowotne. Cukier może wpływać na nastrój, koncentrację, a nawet układ odpornościowy dziecka. Jak zatem ograniczyć jego spożycie, nie wywołując u dziecka frustracji i pozwalając mu zachować radość z jedzenia? Słodki problem – jak ograniczyć cukier w diecie przedszkolaka
4 (2024) MÓJ PRZEDSZKOLAK 24 DLACZEGO CUKIER TO PROBLEM? Choć cukier naturalnie występujący w owocach czy mleku nie jest groźny, problemem jest tzw. cukier dodany, który znajdziemy w słodyczach, napojach gazowanych, a nawet w pozornie zdrowych produktach, takich jak jogurty smakowe czy płatki śniadaniowe. Nadmierna ilość cukru w diecie dziecka może prowadzić do: O problemów z wagą – kalorie z cukru są puste, co oznacza, że dostarczają energii, ale niewielką ilość składników odżywczych, O próchnicy – bakterie w jamie ustnej żywią się cukrem, powodując uszkodzenia szkliwa, O zaburzeń nastroju – szybki wzrost poziomu cukru we krwi, a następnie jego gwałtowny spadek, może prowadzić do drażliwości i trudności z koncentracją, O osłabienia odporności – cukier w nadmiarze może hamować działanie białych krwinek, które odpowiadają za walkę z infekcjami. GDZIE UKRYWA SIĘ CUKIER? Wielu rodziców nie zdaje sobie sprawy z tego, jak dużo cukru znajduje się w produktach, które na co dzień jedzą ich dzieci. Warto uważnie czytać etykiety, ponieważ cukier może kryć się pod różnymi nazwami, takimi jak: syrop glukozowo-fruktozowy, sacharoza, dekstroza czy maltoza. Typowe produkty zawierające cukier to: O jogurty owocowe – nawet do 5 łyżeczek cukru w jednym kubeczku, O soki i napoje – często zawierają więcej cukru niż cola, O gotowe płatki śniadaniowe – nawet te reklamowane jako „zdrowe”, O sosy, ketchup i pieczywo tostowe – produkty, których nie kojarzymy z cukrem, a które go zawierają. JAK OGRANICZYĆ CUKIER W DIECIE DZIECKA? Zmiana nawyków żywieniowych wymaga czasu, ale jest możliwa. Oto kilka prostych kroków, które pomogą wprowadzić zdrowsze wybory do codziennego menu: O Zamień słodycze na zdrowe przekąski. Zamiast batonika podaj dziecku owoce, orzechy (jeśli nie ma alergii) czy domowe ciasteczka owsiane bez cukru. Naturalna słodycz owoców często wystarcza, aby zaspokoić ochotę na coś słodkiego. O Zrób domowe słodycze. Domowe wypieki pozwalają kontrolować ilość cukru i zastępować go zdrowszymi alternatywami, takimi jak: miód, syrop klonowy czy banany. O Unikaj słodkich napojów. Woda powinna być głównym napojem dziecka. Jeśli dziecko nie przepada za wodą, spróbuj dodać do niej plasterek cytryny, pomarańczy czy kilka listków mięty, aby była bardziej atrakcyjna. O Ograniczaj cukier stopniowo. Nagłe wyeliminowanie cukru z diety może być trudne dla dziecka i rodziny. Zacznij od małych kroków, na przykład zmniejsz ilość cukru dodawanego do herbaty lub wybieraj produkty o niższej zawartości cukru. O Ucz dziecko dobrych nawyków. Rozmawiaj z dzieckiem o jedzeniu – wytłumacz, dlaczego wybieracie zdrowsze produkty. Zabierz je na zakupy i pozwól wybierać owoce czy warzywa, których chce spróbować. JAK PRZEKONAĆ PRZEDSZKOLAKA DO ZMIANY? Dla dzieci słodycze są nie tylko smakołykiem, ale także formą nagrody czy sposobem na poprawę humoru. Aby zmiana diety była skuteczna, ważne jest podejście pełne zrozumienia i cierpliwości. Nie zmuszaj dziecka do jedzenia zdrowych produktów, lecz staraj się pokazać, że mogą być one równie smaczne. Organizuj wspólne gotowanie – wiele dzieci chętniej zje coś, co samo przygotowało. ZDROWE NAWYKI NA PRZYSZŁOŚĆ Ograniczenie cukru w diecie przedszkolaka to inwestycja w jego zdrowie na całe życie. Dzieci, które od najmłodszych lat uczą się jeść zdrowo, rzadziej mają problemy z nadwagą i chorobami cywilizacyjnymi w dorosłości. Pamiętajmy, że klucz do sukcesu tkwi w równowadze – od czasu do czasu kawałek czekolady czy lody nie zaszkodzą, jeśli na co dzień dieta dziecka jest pełnowartościowa i zbilansowana. Zadbajmy o to, aby słodycze były jedynie dodatkiem, a nie stałym elementem codziennego jadłospisu. Dzięki temu nasze dzieci będą mogły cieszyć się nie tylko dobrym zdrowiem, ale także energią do nauki, zabawy i odkrywania świata! „ „ Zadbajmy o to, aby słodycze były jedynie dodatkiem, a nie stałym elementem codziennego jadłospisu. Dzięki temu nasze dzieci będą mogły cieszyć się nie tylko dobrym zdrowiem, ale także energią do nauki, zabawy i odkrywania świata!
MÓJ PRZEDSZKOLAK 25 4 (2024) Bycie rodzicem to prawdziwa sztuka balansowania między pracą, domowymi obowiązkami a czasem dla dziecka. W codziennym pośpiechu łatwo zgubić priorytety, a zabawa z pociechą bywa odsuwana na dalszy plan. Tymczasem wspólnie spędzone chwile to nie tylko świetna rozrywka, ale przede wszystkim budowanie relacji, które dziecko zapamięta na całe życie. Jak znaleźć czas na zabawę w świecie pełnym obowiązków? Zarządzanie czasem rodzica – jak znaleźć chwilę na zabawę z dzieckiem? REDAKCJA CZASOPISMA „MÓJ PRZEDSZKOLAK”
MÓJ PRZEDSZKOLAK 26 4 (2024) ka zgubionych skarpetek. Dzięki temu połączysz to, co konieczne, z budowaniem relacji. 4 Zadbaj o czas bez ekranów Telewizor, smartfon czy komputer potrafią pochłonąć mnóstwo czasu. Postaraj się ograniczyć korzystanie z urządzeń elektronicznych zarówno u siebie, jak i u dziecka. Zamiast wpatrywać się w ekrany, wykorzystaj ten czas na gry planszowe, zabawy na świeżym powietrzu czy wspólne czytanie książek. 5 Dziel obowiązki Nie musisz robić wszystkiego samodzielnie. Włącz w codzienne obowiązki innych członków rodziny – partnera, starsze dzieci, a nawet dziadków. Dzięki temu zyskasz chwilę na bycie po prostu rodzicem. 6 Wybierz zabawy, które nie wymagają wiele czasu Nie zawsze musisz planować skomplikowane gry czy wycieczki. Czasem wystarczy kilka minut na wspólne rysowanie, budowanie z klocków czy zabawę w „zgadnij, co to”. Takie krótkie chwile mogą być równie wartościowe co całe popołudnia spędzone na dużych projektach. Pomysły na wspólną zabawę w zabieganym dniu: O Zabawa w teatrzyk. Wykorzystaj pluszaki, kukiełki lub po prostu swoje ręce, by stworzyć małe przedstawienie. O Taniec przy muzyce. Włącz ulubione piosenki i razem tańczcie w salonie – to świetny sposób na rozładowanie energii po długim dniu. O Czytanie z podziałem na role. Wybierzcie książkę i na zmianę odgrywajcie dialogi bohaterów. O Spacer z wyzwaniami. Podczas spaceru wymyślajcie zadania, np.: „Znajdź trzy liście w różnych kolorach” lub „Zrób zdjęcie czegoś okrągłego”. O Zagadki i łamigłówki. Stwórz proste zagadki lub rebusy dostosowane do wieku dziecka. ZNAJDŹ CZAS TAKŻE DLA SIEBIE Choć zabawa z dzieckiem jest ważna, równie istotne jest, aby rodzic miał chwilę dla siebie. Zadbany, wypoczęty rodzic to szczęśliwszy rodzic. Nie bój się prosić o pomoc, delegować obowiązki czy po prostu powiedzieć, że potrzebujesz 15 minut przerwy. Pamiętaj, że wspólny czas z dzieckiem nie zawsze musi być długi – ważniejsze jest, by był uważny. Nawet kilka minut pełnego zaangażowania i szczerej uwagi ma większą wartość niż godziny spędzone razem „przy okazji”. To właśnie te chwile będą budować wyjątkowe wspomnienia, które Twoje dziecko zabierze w dorosłość. DLACZEGO ZABAWA JEST TAK WAŻNA? Zabawa to dla dziecka nie tylko forma relaksu – to sposób poznawania świata, rozwijania wyobraźni i budowania więzi z rodzicami. Przez wspólne gry i aktywności rodzice uczą dzieci rozwiązywania problemów, radzenia sobie z emocjami czy współpracy. Co więcej, dla dziecka czas spędzony z rodzicem to komunikat: „Jesteś dla mnie ważny”. Jednak rzeczywistość bywa wymagająca – praca, zakupy, gotowanie czy sprzątanie zajmują każdą wolną chwilę. Dlatego warto przyjrzeć się swoim codziennym nawykom i wprowadzić kilka zmian, które pomogą znaleźć więcej czasu na to, co naprawdę się liczy. JAK ZNALEŹĆ CZAS NA ZABAWĘ? 1 Ustal priorytety Nie da się zrobić wszystkiego – i to jest w porządku. Zastanów się, co jest naprawdę ważne, a co może poczekać. Czy naprawdę musisz codziennie odkurzać, czy może lepiej poświęcić te 20 minut na układanie puzzli z dzieckiem? Sporządź listę zadań i zaznacz, które są pilne, a które mogą być odłożone. 2 Planuj wspólne chwile Czas na zabawę warto zapisać w swoim harmonogramie, jak każde inne zadanie. Możesz wyznaczyć konkretną porę dnia, np. po kolacji czy przed kąpielą, na zabawy, które sprawiają radość zarówno Tobie, jak i dziecku. 3 Włącz dziecko w codzienne obowiązki Nie zawsze musisz oddzielać zabawę od codziennych zadań. Gotowanie może stać się okazją do wspólnego eksperymentowania w kuchni, a sprzątanie – zabawą w „detektywa porządkowego”, który szu-
MÓJ PRZEDSZKOLAK 28 4 (2024) Motoryka mała – w jednym palcu! Sprawność ruchowa ręki – tzw. mała motoryka, to szereg umiejętności, dzięki którym dzieci, a później dorośli, są w stanie wykorzystywać ręce do chwytania i manipulowania przedmiotami. Obserwując dzieci, nietrudno dostrzec istniejące między nimi różnice w zakresie umiejętności motorycznych rąk, co może wynikać z odmienności osobniczej, kwestii ćwiczenia motoryki, jak również z ewentualnych patologii. REDAKCJA CZASOPISMA „MÓJ PRZEDSZKOLAK”
MÓJ PRZEDSZKOLAK 29 4 (2024) że szeroko pojęty rozwój dziecka, zarówno w rozumieniu rozwoju fizycznego, intelektualnego, społecznego i każdego innego, przebiega sprawniej, kiedy dostarczamy dziecku dodatkowych bodźców, które stymulują wymienione sfery. Jeśli od początku będziemy dawać dziecku do zabawy i dla zabicia czasu gry edukacyjne, które będą dostosowane do jego wieku i percepcji, maluch poprzez zabawę będzie nabywał nowych umiejętności oraz uczył się nowych rzeczy. Podstawą dla dobrej pracy małej rączki jest rozwój chwytu, który pojawia się już u jeszcze nienarodzonych dzieci. Odruch chwytny przyczynia się również do rozwoju układu ruchu i wspomaga naukę raczkowania i chodzenia, poprzez stymulację wzrokowo- -ruchową. Warto więc, już od pierwszych miesięcy życia, różnymi technikami wymuszać napinanie i rozluźnianie mięśni dłoni, nadgarstków i ramion, pamiętając, że jest to niezwykle istotna baza, przygotowująca dziecko do nauki czytania, pisania i rysowania. Po 5. roku życia dziecko nadal doskonali swoje umiejętności, aby w wieku sześciu lat osiągnąć pełną sprawność. Z uwagi na fakt, iż nie można zaniedbywać troski o rozwój motoryczny dziecka aż do 6. roku życia, powinno ono przez cały okres przedszkola doświadczać wielowymiarowej stymulacji swojego rozwoju. Posłużyć mogą temu kreatywne zabawy wymyślane przez opiekunów w warunkach domowych, jak również oryginalne gry i zabawy dostępne obecnie na rynku. Rodzice maluchów powinni też koniecznie zaopatrzyć się w materiały plastyczne, choćby najbardziej podstawowe, takie jak papier i kredki. Rysowanie, malowanie i brudzenie się farbami, kredkami czy pisakami będzie dla malucha świetną zabawą, a przy okazji pobudzi jego wyobraźnię oraz kreatywność, i będzie doskonałą okazją do ćwiczenia precyzji i sprawności rączek. NA CO WARTO POSTAWIĆ? Należy podsuwać dzieciom rozwijające zabawy, które oprócz ćwiczenia małych rączek będą też doskonalić kompetencje logiczne, matematyczne, przyrodnicze czy językowe. Istnieje również szereg sposobów na ćwiczenie pamięci i koncentracji. Dzieci w wieku przedszkolnym chętnie sięgają po wszelkiego rodzaju puzzle, układanki i dopasowywanki. Obecnie mamy dostęp do bardzo zróżnicowanych gier i zabaw tego typu. Przedstawiają one najczęściej znane dziecku postaci z bajek, jednak na tym etapie rozwoju warto zainwestować w takie, które niosą za sobą dodatkową wartość edukacyjną – pokazują naturalne środowisko zwierząt, uczą rozpoznawania godzin i posługiwania się zegarkiem, pozwalają poznać alfabet czy liczenie w zakresie 1–10. Musimy pamiętać, Umiejętności motoryczne dziecka w wieku od 3. do 5. roku życia 3. rok życia 4. rok życia 5. rok życia picie z kubka lepienie kulek z plasteliny/ciastoliny malowanie pustych przestrzeni kredkami, nie wyjeżdżając poza linie trzymanie przedmiotów typu łyżka, kredka w palcach (nie w całej rączce) rysowanie prostej postaci człowieka właściwe trzymanie kredki pomiędzy paluszkami rysowanie kółek, linii używanie sztućców, samodzielne zjadanie posiłków wycinanie bardziej złożonych kształtów wycinanie prostej linii lepienie prostych figurek z plasteliny, np. ludzików
RkJQdWJsaXNoZXIy MTMwMjc0Nw==