Wielu rodziców wychowując swoje dzieci szuka złotego środka pomiędzy byciem rodzicem wymagającym i konsekwentnym, a pozwalającym dziecku na zupełną swobodę. Rozwiązaniem jest Pozytywna Dyscyplina – metoda wychowawcza oparta na wzajemnej miłości i szacunku. Zakłada jednocześnie uprzejmość i stanowczość, a interakcję dorosły-dziecko opiera na wolności i porządku. Jest to koncepcja, która idealnie wpisuje się w autorytatywną metodę wychowawczą, w której rodzice jednocześnie chronią, wspierają i wymagają. Chociaż samo słowo „dyscyplina” może kojarzyć się negatywnie, w poniższym artykule pokażę Państwu, że Pozytywna Dyscyplina, niewiele ma wspólnego z rygorem i ciągłą kontrolą.
Pozytywna Dyscyplina opiera się na czterech głównych kryteriach:
- więź − kształtowanie u dziecka poczucia przynależności i znaczenia;
- szacunek i zachęcenie − szacunek do dziecka przy jednoczesnym zachowaniu stanowczości i zachęcaniu do działania;
- czas − efekty Pozytywnej Dyscypliny są długotrwałe;
- umiejętności społeczne/życiowe − Pozytywna Dyscyplina opiera się na wzajemnym szacunku, poszukiwaniu rozwiązań i trosce o innych. Uczy współpracy i zaangażowania, a także podkreśla ważność dotrzymywania słowa.
Pozytywna Dyscyplina bazuje na psychologii indywidulanej A. Adlera, która zakłada, że podstawową potrzebą każdego człowieka jest potrzeba przynależności. Jednak, aby przynależeć do danej społeczności, należy posiadać pewne podstawowe kompetencje interpersonalne, które umożliwiają komunikację z otoczeniem. Dlatego ważne jest, żeby od najmłodszych lat pomagać dziecku te kompetencje rozwijać, bowiem to dzięki nim ma szansę zyskać społeczną akceptację i zaspokoić podstawową potrzebę przynależności.
Zarówno pozwalanie dziecku na wszystko, jak i przesadne stosowanie zakazów i nakazów nie są dobrymi metodami wychowania. W pierwszym przypadku eliminujemy z procesu wychowawczego element budowania autorytetu, który jest bardzo ważny w relacjach z dzieckiem. W drugim natomiast brakuje poszanowania autonomii małego człowieka. Jak więc skutecznie stawiać granice, nie wykorzystując systemu kar i nagród? Kluczową rolę odgrywa tutaj postawa rodzica. Kiedy widzimy, że dziecko nie potrafi poradzić sobie z daną sytuacją, kara nie nauczy go rozwiązywania problemów i uniknięcia ich w przyszłości. Należy wspierać dziecko w poszukiwaniu rozwiązań i koncentrować jego uwagę na wnioskach, które może z danej sytuacji wyciągnąć. Pamiętajmy, by zawsze wzmacniać pewność siebie u dziecka. Docenienie jego wysiłków i postępów w drodze do celu, zachęci je do podejmowania wyzwań.
Nieodpowiednie zachowanie – czym tak naprawdę jest i z czego wynika?
Jane Nelsen w książce poświęconej Pozytywnej Dyscyplinie zaproponowała nowe spojrzenie na zachowanie, które rodzic może uznać za „nieodpowiednie”. Według niej wynika ono z ogólnej niewiedzy lub braku świadomości czy umiejętności. Celem jest zaspokojenie podstawowych potrzeb przynależności i znaczenia. Dziecko nie ma złych intencji, zachowuje się w ten, a nie inny sposób, ponieważ nie potrafi inaczej.
Według tej teorii nieodpowiednie zachowanie dziecka jest jego błędnym celem. Pozytywna Dyscyplina pomaga rodzicom je dekodować.
BŁĘDNE CELE DZIECKA WG POZYTYWNEJ DYSCYPLINY
- UWAGA − dziecko jest przekonane, że przynależy tylko wtedy gdy skupia na sobie uwagę, jest dostrzegane przez innych i/lub traktowane w specjalny sposób. Dlatego jego zachowania mają na celu zwrócenie uwagi: dziecko bałagani, głośno się zachowuje, przeszkadza i robi wszystko, by uwaga rodzica skupiała się na nim;
- WŁADZA − dziecku wydaje się, że przynależy tylko wtedy gdy kontroluje sytuację, rodzic nie ma nad nim władzy. W takim przypadku dziecko buntuje się i odmawia współpracy, wykonuje polecenia odwrotne do tych, które dostało od rodzica;
- ZEMSTA − dziecko czuje się zranione, straciło poczucie przynależności, daje więc sobie prawo do ranienia innych. Wtedy pojawiają się zachowania agresywne;
- BRAK WIARY − dziecko odbiera sobie prawo do przynależenia, nie wierzy w to, że mogłoby przynależeć. Przekonuje innych, że jest do niczego, a sobie nie daje szans na powodzenie, rezygnuje z prób, bo i tak mu się nie uda.
Dekodowanie przyczyn nieodpowiedniego zachowania dziecka jest początkiem budowania lepszych relacji rodziców z dziećmi. Pozytywna Dyscyplina pokazuje rodzicom, jak powinni postępować i daje im gotowe narzędzia, pokazując, że na każdy typ nieodpowiedniego zachowania jest skuteczne rozwiązanie. Na przykład, kiedy dziecko potrzebuje uwagi, zamiast ciągle je upominać, lepiej będzie wyznaczyć mu konstruktywne zajęcie. Kiedy dziecko walczy o władzę – warto zaangażować je we wspólne rozwiązywanie problemów, działać stanowczo, ale uprzejmie. Jeśli dziecko się mści – pomoże otwarta rozmowa o uczuciach. Natomiast kiedy dziecko nie wierzy w siebie, należy dać mu możliwość osiągnięcia małych sukcesów. To wcale nie jest takie trudne, a buduje stabilne i trwałe więzi z dzieckiem.
