Podstawowe funkcje aktywności ruchowej
Można wyróżnić cztery najważniejsze przeznaczenia aktywności fizycznej w życiu młodego człowieka:
- funkcję stymulacyjną,
- funkcję adaptacyjną,
- funkcję kompensacyjną,
- funkcję korekcyjno-terapeutyczną.
- Każda z nich ma istotny wpływ na rozwój dziecka.
Dzięki zaawansowanemu procesowi stymulacji organizm doświadcza dużego pobudzenia. Układ krążeniowo-naczyniowy zostaje zmobilizowany do transportowania większych ilości potrzebnych substancji i tlenu za pośrednictwem krwi, a układ kostno-szkieletowy zostaje wzmocniony i zmuszony niejako do zwiększenia swojej objętości. Aktywizowany jest także układ oddechowy – wysiłek fizyczny wpływa korzystnie na pojemność płuc. Nie można bagatelizować również roli układu nerwowego, który w tym konkretnym przypadku jest odpowiedzialny za możliwości poznawcze dziecka. Dzięki przyspieszeniu rozwoju ośrodków mózgu odpowiadających za ruch ćwiczący wzbogacają pakiet własnych doświadczeń, a także trenują pamięć mięśniową i zdolność koncentrowania uwagi.
Funkcja adaptacyjna odpowiada za umiejętność przystosowania się do nieustannie zmieniających się warunków, w których żyjemy. Mowa jest w tym przypadku o wszystkim – od zmian klimatycznych, poprzez wahania temperatur i ciśnienia, aż po problemy dotyczące społeczeństwa i kwestii materialnych. Niewiele osób dostrzega, że podobne umiejętności najłatwiej jest nabyć właśnie podczas lekcji wychowania fizycznego.
Kompensacja znajduje zastosowanie wtedy, gdy konieczne jest znalezienie punktu równowagi pomiędzy pozytywnymi i negatywnymi wpływami poszczególnych bodźców pochodzących z zewnątrz na organizm dziecka w wieku szkolnym. Z kolei funkcja korekcyjno--terapeutyczna najmocniej dotyczy osób z wrodzonymi lub nabytymi wadami postawy, zmagających się z problemem otyłości, chorujących na astmę lub cierpiących z powodu innych dolegliwości, takich jak zaburzenia w obrębie układu krążeniowego.
Rozwój fizyczny dziecka
Proces wzrostu często związany jest z dotkliwym odczuwaniem bólu przez dziecko, powodowanym rozciąganiem się kości. Niektórzy uważają, że trudniejszym doświadczeniem w życiu rodziców jest jedynie okres, gdy ich pociechy wejdą w czas dojrzewania płciowego. Rozwój na etapie wzrostu dotyczy jednak układu nie tylko szkieletowego, ale również mięśniowego. Przyrosty masy ciała biorą czynny udział w zmianach proporcji i budowy sylwetki.
Okres wzrostu to także czas, kiedy mózg osiąga swoją ostateczną wielkość, a niektóre wady budowy ciała zanikają, Częstym zjawiskiem jest zniknięcie koślawości w obrębie kolan i lordozy kręgosłupa. Ten okres można wykorzystać do tego, aby wyeliminować również inne problemy dotyczące postawy. Jednak, aby działania te miały szansę być skutecznymi, konieczne jest inwestowanie w rozwój fizyczny swoich podopiecznych.
Ruch a prawidłowy rozwój fizyczny i psychiczny
Chcąc wymienić dwa obszary wiedzy, które mają największy wpływ na stan zdrowia, należałoby wspomnieć o aktywności fizycznej – w formie sportu lub rekreacji – oraz o prawidłowych nawykach żywieniowych. Co ciekawe, każda z wymienionych dziedzin ma charakter kompleksowy, ponieważ oddziałuje bezpośrednio zarówno na kondycję, jak i na samopoczucie psychiczne dziecka. Wielu specjalistów jest zgodnych co do faktu, iż aktywność ruchowa sama w sobie stanowi swoisty proces edukacyjny, gdzie najistotniejszą z konsekwencji jest usprawnienie ciała, a nie – wbrew powszechnemu przekonaniu – wyrobienie samego nawyku ruchu.
Warto jednak wyjaśnić ważną różnicę pomiędzy uprawianiem sportu a obciążeniem fizycznym wynikającym z ciężkiej pracy. Podczas gdy ćwiczenia fizyczne wykonywane w ramach samorozwoju wywołują spory zastrzyk hormonów szczęścia i mają znaczenie dla odczuwania satysfakcji i zadowolenia z podjętych działań, to wydatki energetyczne poczynione w ramach pracy, która nie sprawia przyjemności, mogą mieć wręcz odwrotne skutki.
Aktywność fizyczna nigdy nie powinna być zaniedbywana – na każdym etapie życia liczba korzyści wynikających z uwzględniania sportu bądź rekreacji w swojej rzeczywistości jest ogromna. Trudno jednak nie zgodzić się co do faktu, iż ruch ma największe znaczenie w przypadku dzieci, kiedy to kształtowane są poszczególne układy ludzkiego organizmu. Mowa jest w tym przypadku o rozwoju układu mięśniowego, kostnego, krążeniowego, oddechowego, nerwowego, a także tego odpowiedzialnego za prawidłową przemianę materii.
Konsekwencją tego, że dziecko pozostaje aktywne fizycznie, jest także zwiększenie się jego możliwości koncentracyjnych oraz doskonalenie systemu hipokampa, który jest składową układu limbicznego i odpowiada za lepszą jakość procesów pamięciowych.
Sport lub rekreacja a zabawa
Rodzice często nie zauważają tego, że zabawa sama w sobie stanowi rodzaj aktywności fizycznej. Zdrowy ruch wcale nie musi być efektem uprawiania sportu lub uczestniczenia w wyprawach wysokogórskich. W wielu przypadkach okazuje się, że wystarczające są atrakcje, takie jak popularne wśród dziewczynek gry w klasy lub korzystanie ze skakanki albo gra w piłkę. Zabawa bywa niedoceniana, a to przecież najprostsza forma ruchu, która również oparta jest na ludzkiej motoryce i zdolnościach lokomocyjnych.
Wiele tzw. gier podwórkowych powstało na podstawie technik i praktyk stosowanych w grach sportowych dla większych zespołów. Większość z nich niesie za sobą liczne korzyści. W tym konkretnym przypadku mowa jest o oddziaływaniu na ogólną wydolność i sprawność fizyczną, doskonaleniu wytrzymałości i umiejętności zręcznościowych, a także o pozytywnym wpływie na psychikę dziecka.
