Zabawa w języki obce

Razem z przedszkolakiem

W pierwszych latach życia dziecka zachodzą wszystkie najważniejsze procesy aktywizacji językowej. W okresie tym – mówimy o wieku 0–6 lat – zwanym okresem szczególnej wrażliwości językowej – działają „specyficzne” mechanizmy przyswajania języka, dzięki którym mózg dziecka efektywnie, gromadzi i przetwarza informacje językowe.

To właśnie w tym okresie istnieją najbardziej sprzyjające warunki dla rozwoju, także kolejnego czy kolejnych języków. Mając tę cenną wiedzę, możemy wprowadzić dziecko w świat języka angielskiego równolegle do języka polskiego, tak aby język angielski nigdy nie stał się dla dziecka językiem obcym. Codzienne, równoległe do języka ojczystego nauczanie angielskiego od urodzenia – tak w domu jak i w żłobku czy przedszkolu, wiąże się z licznymi korzyściami dla intelektu, psychiki i zdrowia dziecka. Maluch lepiej się koncentruje, ćwiczy pamięć, pogłębia wrażliwość kulturową i społeczną, ma lepszą podzielność uwagi. Fenomen rozpoczęcia nauki języka angielskiego już w wieku niemowlęcym, żłobkowym czy przedszkolnym polega na tym, że mózg dziecka dosłownie „chłonie” język, którym jest otoczony – zarówno ojczysty jak i inny docelowy. Maluch ma ogromną przewagę nad dorosłym. Nie ma zakodowanych w głowie sztywnych reguł. Chłonie język, w którym jest „zanurzony” (imersja językowa) całościowo i samodzielnie odkrywa zasady, jakimi rządzi się dany język. Żaden dorosły nie tłumaczy przedszkolakowi trudnych reguł gramatycznych czy deklinacji, a mimo to malec mówi poprawnie. Warto wziąć pod uwagę tę wrodzoną, naturalną umiejętność dziecka i rozpocząć edukację języka angielskiego od najmłodszych lat życia.

Pamiętaj

Fenomen rozpoczęcia nauki języka angielskiego już w wieku niemowlęcym, żłobkowym czy przedszkolnym polega na tym, że mózg dziecka dosłownie „chłonie” język, którym jest otoczony − zarówno ojczysty jak i inny docelowy.

Kiedy nauka jest skuteczna?

U Twojego dziecka proces nauki przebiega naturalnie, spontanicznie, bez wysiłku. Twój maluch uczy się przez zabawę, działanie i doświadczenia. Wszystkie czynności, które codziennie wykonuje przybliżają mu świat – także język, którym posługuje się jego otoczenie. Jeśli więc w najbliższym otoczeniu dziecka znajdą się osoby, które zwracają się do niego w języku ojczystym i w języku angielskim, malec przyjmie to za zupełnie naturalne. W ten sposób właśnie – naturalnie – zanurzamy dziecko w różnych językach. Więcej, dziecko bardzo szybko zakoduje do kogo, w jakim miejscu i w jakim języku należy się zwracać. Twoje dziecko chłonie wiedzę z otoczenia wszystkimi zmysłami. Środowisko bogate w różnorodne, ciekawe bodźce stymuluje mózg dziecka i „wymusza” tworzenie nowych szlaków neuronowych. Aby skutecznie nauczać dzieci, musimy wiedzieć czego potrzebują na każdym etapie swojego rozwoju. Każde dziecko ma inny styl uczenia się, a informacje trafiają do niego różnymi „kanałami” – wzrok, słuch, dotyk, ruch. Wszystkie „kanały” współpracują ze sobą, ale jeden z nich bywa dominujący. Dlatego zarówno podczas zabawy w naukę języka angielskiego tak w domu, jak i w żłobku czy przedszkolu, należy stosować różne aktywności, wykorzystać naturalną potrzebę ruchu dziecka, dostosować metody pracy do wieku i możliwości, nie tylko językowych, ale także emocjonalnych i społecznych przedszkolaka. Jeśli maluch uwielbia angielskojęzyczne piosenki, podrywa się do tańca i śpiewania – idź za dzieckiem, nie proponuj mu wtedy siedzenia na dywanie w bezruchu. Mózg dziecka wykazuje chęć uczenia się, kiedy aktywności są interesujące, a to co robi sprawia mu przyjemność. Skuteczne nauczanie to takie, które jest aktem woli, a nie przymusu. Jeśli natomiast maluch potrzebuje popracować w ciszy i skupieniu, na przykład ułożyć angielskie domino, dopasować obrazek do wyrazu, pozwól mu na to, a w chwili największego skupienia dziecka nie proponuj mu aktywności ruchowych i nie odrywaj go od zajęcia, nad którym pracuje.

Pamiętaj

U Twojego dziecka proces nauki przebiega naturalnie, spontanicznie, bez wysiłku. Twój maluch uczy się przez zabawę, działanie i doświadczenia. Wszystkie czynności, które codziennie wykonuje przybliżają mu świat −także język, którym posługuje się jego otoczenie. Jeśli więc w najbliższym otoczeniu dziecka znajdą się osoby, które zwracają się do niego w języku ojczystym i w języku angielskim, malec przyjmie to za zupełnie naturalne.

Jak to działa? 
Od słuchania do mówienia

Im częstszy kontakt dziecka z językiem angielskim, tym lepsze efekty. Zwróć uwagę na to, w jaki sposób Twoje dziecko uczy się języka ojczystego. Najpierw przez dość długi czas słucha, co mówią do niego dorośli. Czy mówisz do malca normalnym tempem używając wszystkich słów? Oczywiście, że tak! Kiedy mówisz do dziecka w języku polskim zupełnie nie zwracasz uwagi na to, że maluch mógłby czegoś nie zrozumieć. Po prostu do niego mówisz. Dziecko rozumie coraz więcej. Zauważ, że jest taki okres, w którym malec nie mówi jeszcze, nie produkuje języka – całych słów, wyrażeń, zdań, ale właściwie wszystko, co do niego mówisz, rozumie, wykonuje Twoje polecenia. To tak zwany „okres ciszy” – „silent period”, kiedy mózg nagromadził już wiele informacji językowych, ma ogromną wiedzę bierną, ale dziecko nie jest jeszcze gotowe na produkcję, czyli mówienie. W końcu przychodzi moment, kiedy maluch zaczyna się komunikować. Dokładnie taki sam proces zachodzi w nauczaniu języka angielskiego, kiedy mówimy do dziecka od małego w tym języku. Nie obawiaj się mówienia do malucha w języku angielskim. Dziecko nie musi wcale rozumieć wszystkich pojedynczych słów. Konsekwentne zwracanie się do przedszkolaka w języku angielskim powoduje, że dziecko wiele zrozumie z kontekstu. Podczas zajęć językowych w żłobku czy przedszkolu nauczyciel wspomaga się kartami obrazkowymi czy gestami, żeby pomóc dziecku zrozumieć treść przekazywanej informacji. Dajmy dziecku szansę na osłuchanie się z językiem angielskim, tak jak dzieje się to w przypadku języka ojczystego. Zanim dziecko zacznie czytać, a potem pisać osłuchuje się z językiem nawet kilka lat. Kiedy systematycznie mówimy do dziecka w języku angielskim następuje „przeniesienie” wiedzy do pamięci długotrwałej, czego konsekwencją – po pewnym czasie – jest zautomatyzowanie wypowiedzi. Dziecko „przełącza się” z języka ojczystego na język angielski i odwrotnie, automatycznie, bez zastanawiania się nad tłumaczeniem ­treści z jednego języka na drugi, nie robi tak zwanych „kalek językowych”.

Bawimy się w język angielski

Dokładnie to wszystko, co dzieje się na zajęciach z języka angielskiego prowadzonych w żłobku czy przedszkolu, możesz „przenieść” do waszego domu. Nic prostszego. Wejdź umiejętnie w świat swojego dziecka. Co możesz zaproponować maluchowi, jeśli Twoja znajomość języka angielskiego jest na poziomie komunikatywnym? 
Dzieci niezmiernie chętnie naśladują, odgrywają role, ruszają się, tańczą, śpiewa­ją, lubią rytmy i rymy. To wszystko możecie robić wspólnie w języku angielskim. Tak też Twój maluch uczy się angielskiego na zajęciach w grupie żłobkowej czy przedszkolnej. Dzieci uwielbiają realia, małe i duże zabawki, maskotki, prawdziwe owoce i warzywa, które mogą nazywać, wąchać, dotykać i kosztować. Lubią bawić się aktywnie w ruchu, wykorzystując całe ciało. Naśladujcie zwierzęta, pojazdy. Gdy uczycie się czasowników, zachęć dziecko do wypowiadania ich nazw i pokazywania czynności równocześnie – mycie zębów, skakanie, pływanie, latanie, dzieci to uwielbiają. Aby nauczać efektywnie, nauczyciele często stosują takie narzędzia w pracy z najmłodszymi, które pozwolą im poruszyć wyobraźnię dziecka i poruszą jego emocje. Stosują karty obrazkowe, które maluch nazywa, wykorzystują duże plakaty, ogromne gry planszowe. Podczas zabaw z dziećmi świetnie sprawdza się pacynka – zazwyczaj główny bohater kursu. Pacynka to wielokrotnie świetny sposób na nieśmiałe i wycofane maluchy. Nawet jeśli malec nie chce rozmawiać z dorosłym, wstydzi się, ma zły humor, jest olbrzymia szansa, że odezwie się do pacynki. Dzieciaki bardzo chętnie podejmują zabawy w teatr i odgrywanie ról. Stwarzanie pretekstu do odgrywania scenek, a tym samym stosowania języka w praktyce, jest doskonałym sposobem na produkcję językową – czyli mówienie – i sprawdza się nawet w najmłodszych grupach wiekowych. Dzieci chętniej mówią w konkretnym kontekście, kiedy widzą, że użycie języka ma zastosowanie w praktyce i odnosi się do ich naturalnego otoczenia, znanych, bliskich przedmiotów czy znanych sytuacji. Przy okazji zabawy w teatr, dzieci powinny być zachęcane do samodzielnego tworzenia scenografii. Zaproponuj dziecku proste materiały: krzesła, koce, poduszki, bibułę czy prześcieradło. Jeśli znasz rymowanki w języku angielskim, zachęć malucha do wspólnego rytmicznego ich powtarzania. Maluchy bardzo chętnie je powtarzają, a rytm „napędza” mówienie. Aby lepiej i szybciej zapamiętać słowa rymowanki czy piosenki, nauczyciel razem z dziećmi może rytmicznie wypowiadać i jednocześnie pokazywać dane słowo, stosując wcześniej wprowadzony gest – czyli stosować tak zwany dryl. To samo możesz robić z dzieckiem w domu. Piosenki to wspaniały sposób na szybki postęp językowy i zapamiętywanie słownictwa, a także całych struktur językowych. Co ciekawe, dziecko uczy się w ten sposób, zupełnie nieświadomie, gramatyki, a piosenki i dryl sprawiają, że nawet przedszkolaki mówią po angielsku całymi zdaniami.
Jeśli nie znasz dobrze języka angielskiego, a chcesz pracować z dzieckiem w domu, możesz z powodzeniem wykorzystać wszelkie materiały edukacyjne wspierające codzienny kontakt dziecka z językiem angielskim. Płyty CD, DVD, platformy ­językowe, zestawy edukacyjne audio, edukacyjne bajki w języku angielskim, kanały dla najmłodszych, które emitują angielskojęzyczne programy dla dzieci przeznaczone specjalnie do edukacji językowej. Włącz i pozwól, aby maluch osłuchiwał się z językiem angielskim. Dziecko nieświadomie uczy się w ten sposób języka, osłuchuje się z intonacją, akcentem, melodią języka. Z potoku słów wyłapuje pojedyncze wyrazy. Jeśli dodatkowo jest to materiał, który jest częścią kursu przedszkolnego Twojej pociechy, tym lepiej. Dziecko osłucha się w domu, a nauczyciel na zajęciach nada sens temu, co dziecko już usłyszało, pokazując mu karty obrazkowe czy realne przedmioty. 

Co nie powinno Cię zaskoczyć?

Ani rodzica, który przyprowadza dziecko na zajęcia językowe ani nauczyciela, który takowe prowadzi, nie powinny zaskoczyć sytuacje, które bardzo często zdarzają się podczas edukacji językowej w grupach najmłodszych. Może się zdarzyć, że bardzo energiczny i odważny maluch niepewnie i nieśmiało wchodzi na zajęcia oraz nie do końca aktywnie w nich uczestniczy. To sytuacja zupełnie normalna. Dziecko musi przyzwyczaić się do nowej okoliczności – do tego, że ktoś mówi do niego w języku, którego jeszcze nie nauczyło się rozumieć. Kolejną bardzo ważną kwestią jest adaptacja malucha w grupie rówieśniczej. Małe dzieci dopiero dojrzewają emocjonalnie i nabywają umiejętności społeczne, które pozwolą im na rozumienie zasad panujących w grupie oraz ich przestrzeganie. To wymaga czasu. Aby dziecko chętnie i efektywnie się uczyło, musi czuć się bezpieczne. Pamiętaj, że maluch zacznie używać języka angielskiego w mowie, gdy będzie na to gotowy, a nie, gdy zechce tego osoba dorosła. Najpierw musi się osłuchać. Nie ponaglaj dziecka, nie odpytuj – słowo polskie, słowo angielskie, nie każ maluchowi prezentować piętnastu słówek w języku angielskim przy okazji zjazdu rodzinnego. Dziecko wywołane na siłę do odpowiedzi najpewniej wycofa się i nie powie nic. Jest natomiast duża szansa, że zaprezentuje swoje umiejętności językowe podczas zupełnie spontanicznej sytuacji. 
Dobrze pamiętać o tym, że w nauce języka bardzo ważna jest rola ucha. Prawidłowe słyszenie jest nierozerwalnym elementem nauki języka. Słuch odpowiedniej jakości powoduje, że słyszalne są wszystkie szczegóły akustyczne. Dziecko łatwo przyswaja akcent, dzięki czemu wymowa języka angielskiego będzie prawidłowa. We wczesnym dzieciństwie ucho dziecka przyswaja wszystkie długości fal dźwiękowych. Co ważne – plastyczne są także narządy mowy. Im później dziecko rozpocznie naukę języka angielskiego, tym trudniej będzie mu się wyzbyć akcentu języka ojczystego. Niestety, z wiekiem zdolność do spontanicznego uczenia się maleje. Im starsze dziecko, tym więcej wysiłku będzie musiało włożyć w naukę, także języka angielskiego.
 

Przypisy

    POZNAJ PUBLIKACJE Z NASZEJ KSIĘGARNI