Owe witaminy pełnią w organizmie szereg ważnych funkcji: stanowią budulec kości i zębów, odpowiadają za prawidłowe widzenie, wpływają na kondycję skóry, włosów i paznokci, biorą udział w licznych procesach metabolicznych, regulują gospodarkę wodno-elektrolitową czy kwasowo-zasadową w organizmie. Poza zbilansowanymi posiłkami, wiele cennych witamin i składników mineralnych dostarcza nam woda, powietrze i słońce.
Często dieta z różnych względów, zwłaszcza u małych dzieci, nie może być zbilansowana, ponieważ np.: dziecko jest niejadkiem (brak apetytu), jest na diecie z uwagi na nietolerancje lub alergie pokarmowe (np. bezmlecznej, bezglutenowej, bezcukrowej), bądź też jest na diecie wynikającej z przekonań rodziców, np. wegetariańskiej lub wegańskiej. Małe dzieci, zwłaszcza żłobkowicze i przedszkolaki są w okresie intensywnego wzrostu, często łapią infekcje i zmagają się z obniżoną odpornością. Wszystko to sprawia, że w ostatecznym rozrachunku organizm dziecka nie otrzymuje wystarczających ilości witamin i minerałów, tak ważnych w okresie wzrostu i rozwoju.
Co dają nam poszczególne witaminy, dlaczego są tak ważne i gdzie ich szukać w codziennym żywieniu?
Witamina A – odpowiada za prawidłowe funkcjonowanie wzroku, wspiera układ odpornościowy, wspomaga wzrost i witalność, zwiększa przyswajanie żelaza, ma dobry wpływ na kości, zęby, włosy i skórę. Pokarmy bogate w witaminę A: świeża marchewka, zielone, pomarańczowe i żółte warzywa i owoce, np.: morele, szpinak, fasolka szparagowa, dynia, brzoskwinia, produkty mleczne, np. sery, a ponadto żółtka jaj, masło, ryby – tran z dorsza. Witamina A jest wrażliwa na działanie światła.
Witamina B2 – pomaga w prawidłowym widzeniu oraz w funkcjonowaniu układu nerwowego. Pokarmy bogate w witaminę B2: tłuste ryby, nabiał, warzywa strączkowe, szpinak, migdały, natka pietruszki, seler naciowy, brukselka. Niedobory tej witaminy objawiają się u dzieci tzw. zajadami w kącikach ust.
Witamina B, Witamina B1 – pomaga w prawidłowym funkcjonowaniu układu nerwowego, utrzymuje prawidłowe napięcie mięśniowe, pomaga we wszystkich typach stresu, wspomaga koncentrację uwagi. Pokarmy bogate w witaminę B1: jogurty, kefiry, zboża i otręby zbożowe, suszone owoce, mięso, ryby, miód, ryż i orzechy.
Witamina B3 – przyczynia się do zmniejszenia uczucia zmęczenia i znużenia oraz wspomaga pracę układu trawiennego. Pokarmy bogate w witaminę B3: produkty mleczne, rabarbar, drób, prażone orzeszki ziemne.
Witamina B5 – niedobór tej witaminy objawia się zmniejszeniem odporności, bólami głowy, nudnościami, wymiotami. Witamina B5 zwalcza infekcje i choroby oraz przyspiesza gojenie ran. Pokarmy bogate w witaminę B5: produkty mleczne, ryby, banany, orzechy, jagody, pomarańcze, sałata, kapusta, ziemniaki i pomidory.
Witamina B6 – bierze udział w procesach metabolicznych, utrzymuje w zdrowiu i dobrej kondycji skórę, zęby, mięśnie i nerwy. Pokarmy bogate w witaminę B6: warzywa liściaste, śliwki, ryż, groszek, kapusta, awokado, kalafior, mięso drobiowe, ryby, jaja.
Witamina B12 – utrzymuje w sprawności układ odpornościowy i nerwowy. Niedobory tej witaminy skutkują brakiem apetytu i częstymi infekcjami. Pokarmy bogate w witaminę B12: wszelkiego rodzaju kiszonki, mięso, produkty mleczne.
Witamina C – jest przeciwutleniaczem, przyczynia się do zwiększonej odporności, chroni organizm przed infekcjami bakteryjnymi i wirusowymi. Pokarmy bogate w witaminę C: owoce cytrusowe, truskawki, melon, cytryna, jagody, porzeczki, pomidory i czerwona papryka. To witamina bardzo wrażliwa na czynniki zewnętrzne, np. wysoką temperaturę.
Witamina D – pomaga w prawidłowym funkcjonowaniu układu odpornościowego, wpływa na wzrost i rozwój kości. Wytwarzana jest głównie w procesie syntezy skórnej, pod wpływem promieniowania słonecznego. Zanieczyszczenia powietrza poważnie utrudniają przenikanie tej witaminy, a jej niedobory prowadzą do krzywicy, zaburzają układ kostny i rozwojowy. Badania wykazały również w ostatnich latach związek niedoborów witaminy D z takimi schorzeniami, jak np. cukrzyca, nowotwory czy nadciśnienie tętnicze. Z uwagi na szerokość geograficzną, w której żyjemy, niemal wszechobecny dziś smog, używanie filtrów UVB oraz niedostateczną podaż witaminy D w diecie (bogate w witaminę D są przede wszystkim produkty mleczne i tłuste ryby morskie), eksperci rekomendują regularną suplementację witaminą D już od pierwszych dni życia, aż do później starości.
| Suplementacja witaminy D u dzieci | |
| Grupa wiekowa | Dawka profilaktyczna witaminy D (UI/dobę) |
| Noworodki | 400 od pierwszych dni życia niezależnie od diety |
| Niemowlęta (1.–6. m.ż.) | 400 niezależnie od diety |
| Niemowlęta (6.–12. m.ż.) | 400–600 (w zależności od podaży diety) |
| Wcześniaki | 400–800 do wieku postkoncepcyjnego – 40 tygodni |
| Dzieci > 1. r.ż. i młodzież | 600–1000 w zależności od masy ciała, od października do kwietnia lub przez cały rok, jeżeli warunki przebywania na słońcu nie są spełnione* |
| Dzieci otyłe | 1600–4000 w zależności od masy ciała, od października do kwietnia lub przez cały rok, jeżeli warunki przebywania na słońcu nie są spełnione* |
* Ekspozycja na słońce nie powinna trwać krócej niż 15 minut przy odsłoniętych ramionach i częściowo nogach w godzinach 10:00–15:00. Na efektywność ekspozycji na słońce mają wpływ takie czynniki, jak: stopień zachmurzenia, smog i zanieczyszczenie powietrza, mgła, materiał ubrania, karnacja, stosowanie kosmetyków z filtrami UV.
Witamina K – wykazuje właściwości antybakteryjne, przeciwbólowe, przeciwzapalne i przeciwgrzybiczne. Niedobory tej witaminy zagrażają przede wszystkim najmłodszym dzieciom, prowadząc u nich do niedokrwistości. Pokarmy bogate w witaminę K: liściaste warzywa, brokuły, brukselka, jogurty, niektóre orzechy i oleje roślinne.
Witamina P – pomaga szybko zwalczyć grypę i przeziębienie, wzmacnia odporność na infekcje. Pokarmy bogate w witaminę P: owoce cytrusowe, żurawina, winogrona i papryka.
Dostarczanie niezbędnych witamin dla wzrostu i rozwoju dziecka wyłącznie z diety, zwłaszcza w okresie zimowym, jest niemal niemożliwe. Zima to specyficzna pora roku. Zubożała chociażby w świeże owoce i warzywa, jak również w drogocenne dla organizmu i dobrego samopoczucia promienie słoneczne. Dlatego też jest to najlepszy czas na uzupełnienie diety naszych milusińskich suplementacją, aby wciąż były w formie, cieszyły się zdrowiem, dobrą odpornością i zdrowo rosły. Dla najbardziej kapryśnych polecam bogaty zestaw witamin i minerałów dla dzieci, w postaci suplementów, które mają przyjemny smak i formę. Zawierają witaminy i minerały niezbędne do prawidłowego rozwoju małych dzieci, jak również młodzieży i dorosłych. Mądry wybór suplementów witaminowych to podstawa. Zalecam wybieranie tych pochodzenia naturalnego, bez konserwantów i glutenu. Składniki zawarte w witaminach pomagają w prawidłowym funkcjonowaniu układu odpornościowego. Każdy bez obaw może spróbować pysznie skoncentrowanych witamin i minerałów. Jeżeli jednak nie jesteśmy pewni, co do konieczności suplementacji, zawsze warto skonsultować się chociażby z farmaceutą. Na zdrowie!
Objawy awitaminozy pojawiają się u dzieci szybko i są poważniejsze niż u osób dorosłych. Brak witamin w dojrzewającym, rosnącym i rozwijającym się organizmie może powodować nieodwracalne skutki zdrowotne. Na zakończenie również warto pochylić się nad prawidłowym przechowywaniem żywności, aby zawsze była świeża i odpowiednio nam służyła. Należy unikać żywności przetworzonej. Warto również wiedzieć, jakie witaminy i minerały zawierają poszczególne produkty. Organizm ludzki jest tak skonstruowany, że częściej nam czegoś brakuje, szczególnie, jeżeli chodzi o witaminy, niż mamy ich w nadmiarze, dlatego też nie odmawiajmy dziecku kolejnego jabłka lub śliwki danego dnia. Pilnujmy jednak, aby zdrowych przekąsek nie zamieniać na te cukrowe, kaloryczne i bezwartościowe.
