Celiakia może przybierać dwie postacie: klasyczną i atypową. Postać klasyczna jest obecnie rzadko spotykana. Cechy ją charakteryzujące można zaobserwować gołym okiem, zwłaszcza u małych dzieci. Typowe objawy celiakii klasycznej to np.: zahamowanie przyrostu masy ciała bądź jego spadek, zahamowanie wzrastania, duży sterczący brzuch i cienkie kończyny, obfite tłuszczowe stolce o przykrym zapachu. Ponadto dziecko z celiakią klasyczną często jest smutne, apatyczne, drażliwe, nie wykazuje chęci zabawy. Postać atypowa spotykana jest zdecydowanie częściej. Jej cechą charakterystyczną jest oporność na leczenie i nawracająca niedokrwistość. Inne objawy to: niskorosłość, opóźnienie dojrzewania, niepłodność, niedorozwój szkliwa zębów, nawracające afty.
Pamiętaj
Licencjonowany znak Przekreślonego Kłosa jest gwarancją bezpiecznej i przebadanej żywności, przeznaczonej dla chorych na celiakię. Znak ten przyznawany jest producentom po wcześniejszym spełnieniu rygorystycznych wymogów przez Polskie Stowarzyszenie Osób z Celiakią i na Diecie Bezglutenowej.
Obecnie jedynym skutecznym sposobem leczenia celiakii jest stosowanie przez całe życie rygorystycznej diety bezglutenowej, która powinna opierać się przede wszystkim na produktach ze znakiem Przekreślonego Kłosa.
Licencjonowany znak Przekreślonego Kłosa jest gwarancją bezpiecznej i przebadanej żywności, przeznaczonej dla chorych na celiakię. Znak ten przyznawany jest producentom po wcześniejszym spełnieniu rygorystycznych wymogów przez Polskie Stowarzyszenie Osób z Celiakią i na Diecie Bezglutenowej. Jeśli producenci posługują się tym znakiem, oznacza to, że w ich zakładach produkcyjnych wprowadza się odpowiednie procedury na wszystkich etapach cyklu życia produktu. W zakładach tych przeprowadza się również regularne kontrole, a na producentach wymusza się prowadzenie cyklicznych badań, które mają na celu sprawdzanie, czy produkty nie zawierają żadnych ilości glutenu w swoim składzie. Jeśli osoba z celiakią decyduje się na zakup produktów nieopatrzonych znakiem Przekreślonego Kłosa, musi zwracać szczególną uwagę na skład widniejący na etykietach. Trzeba pamiętać, że spożywanie nawet niewielkich ilości glutenu ma niekorzystny wpływ na zdrowie osób cierpiących na celiakię. Z tego względu należy wystrzegać się produktów, na których widnieją komunikaty o tym, że mogą zawierać gluten lub mogą zawierać śladowe ilości glutenu, a nawet tych, gdzie klient informowany jest o fakcie, że na terenie zakładu producyjnego stosowane są surowce, np. zboża.
Gluten to substancja białkowa obecna w pszenicy, życie i jęczmieniu. Jego źródłem są też wszystkie pradawne odmiany pszenicy, tj. pszenżyto, orkisz czy durum, dlatego zboża te nie powinny być spożywane przez osoby z nietolerancją glutenu. Z uwagi na fakt, że owies jest zbożem bardzo silnie zanieczyszczonym zbożami zawierającymi gluten, również powinien być wykluczony z diety bezglutenowej.
Pacjenci cierpiący na celiakię mają możliwość samodzielnego sprawdzenia, czy spożyli posiłek zawierający gluten. Może być to przydatne w momencie, kiedy pacjent nie do końca jest świadomy tego, czy produkty, które spożywa nie posiadają ukrytych źródeł glutenu. Testy polegają na wykrywaniu w kale bądź moczu produktów rozkładu glutenu. Test z kału wykrywa spożycie glutenu w ciągu ostatnich 2–6 dni, natomiast test z moczu jest w stanie określić, czy doszło do spożycia glutenu w ciągu ostatniej doby (2–24 godzin).
Ogólnopolski program MENU BEZ GLUTENU stworzony został przez Polskie Stowarzyszenie Osób z Celiakią i na Diecie Bezglutenowej i powstał z myślą o osobach, które nie mogą spożywać glutenu. Program przyczynił się do powstania bazy restauracji i kawiarni, które mają w menu pozycje całkowicie bezglutenowe. Więcej na ten temat można przeczytać na stronie www.menubezglutenu.pl.
Ze względu na obecność glutenu, żywność można podzielić na:
- produkty naturalnie bezglutenowe – np. gryka, ziemniaki, świeże mleko, wysokogatunkowe sery, warzywa i owoce,
- produkty bezglutenowe przetworzone – zawartość glutenu w produkcie bezglutenowym musi być niższa niż 20 mg na 1 kg produktu, a taka żywność powinna być opatrzona oświadczeniem „produkt bezglutenowy” lub posiadać znak Przekreślonego Kłosa,
- produkty zawierające gluten – żywność produkowana z każdej odmiany pszenicy, żyta i jęczmienia oraz niecertyfikowanego owsa,
- produkty zawierające ukryte źródła glutenu – np. żywność zawierająca gluten ze względu na zanieczyszczenia w procesie produkcji.
Osoba przygotowująca bezglutenowe posiłki powinna przestrzegać wielu zasad, np.:
- stosować produkty o jak najkrótszym składzie i wybierać te naturalne, jak najmniej przetworzone,
- przechowywać oddzielnie produkty bezglutenowe – należy wygospodarować osobną szafkę i półkę w lodówce na żywność osoby chorej na celiakię,
- używać osobnych naczyń do przygotowywania posiłków bezglutenowych i tych zawierających gluten,
- pilnować higieny przygotowywania posiłków bezglutenowych (dokładne mycie rąk, naczyń i przyborów kuchennych, niepodawanie dań bezglutenowych i glutenowych w tych samych naczyniach),
- używać gotowych mieszanek mąk bezglutenowych do pieczenia i przygotowywania dań mącznych.
Osoby cierpiące na nietolerancję glutenu muszą przestrzegać ścisłej diety bezglutenowej. Jest to uciążliwe, szczególnie dla małych dzieci, które nie do końca rozumieją, dlaczego nie mogą spożywać takich samych smakołyków, jak rówieśnicy. Dlatego tak ważne jest, aby dieta bezglutenowa małego dziecka była dla niego atrakcyjna i po prostu smaczna. Na szczęście asortyment firm oferujących produkty bezglutenowe jest coraz szerszy i smaczniejszy, co jest dużym ułatwieniem dla rodziców, którzy nie muszą martwić się o pomysły i czas na przygotowywanie skomplikowanych i pełnowartościowych posiłków dla smyków z nietolerancją glutenu. Codzienne przynoszenie jedzenia dla bezglutenowego dziecka do przedszkola może być uciążliwe dla zapracowanych rodziców. Produkty firm bezglutenowych są zdrowe, pełnowartościowe i smaczne, dlatego warto zastanowić się nad rozwiązaniami dostępnymi na rynku.
