Niedobór witamin – działaj

Hipo- i awitaminoza

Niedobór danej witaminy prowadzi najczęściej do hipowitaminozy – stan ten najczęściej nie ma charakterystycznych objawów. Mogą wskazywać na niego między innymi:

• osłabienie, nadmierna senność,
• łamanie lub rozdwajanie się paznokci,
• nadmierne wypadanie włosów,
• nadmierna suchość skóry, zmiany skórne, pękające kąciki ust,
• kłopoty ze skupieniem uwagi,
• nawracające infekcje.
   

Hipowitaminoza może dotyczyć jednej lub kilku witamin. Natomiast długotrwały niedobór witaminy prowadzi do awitaminozy, czyli stanu chorobowego, podczas którego obecne są już objawy – na przykład w przypadku długotrwałego niedoboru witaminy C mówimy o szkorbucie, a witaminy D o krzywicy. Na szczęście obecnie awitaminoza jest coraz rzadsza.

Rola i źródła witamin

Witaminy dzielimy na te rozpuszczalne w tłuszczach (A, D, E, K) i rozpuszczalne w wodzie (m.in. witaminy z grupy B, witamina C).

Witamina A
Pełni ważną rolę w procesie widzenia, m.in. dostrzegania barw. Ponadto wpływa na prawidłowe kształtowanie kości i zębów. Niedobór witaminy może doprowadzić do rozwoju ślepoty zmierzchowej, objawia się również wysychaniem i rogowaceniem skóry. W przypadku tej witaminy groźny jest również jej nadmiar – powodować może bóle głowy, nadmierną pobudliwość, wypadanie włosów, uszkodzenie kości i zaburzenia widzenia Źródłem witaminy A jest: wątróbka, jajka, mleko, masło, śmietana, ser, marchewka. 

Witamina D
Główną rolą witaminy D jest regulacja gospodarki wapniem i fosforem, co wpływa na budowę kości oraz zębów. Niedobór może doprowadzić do m.in.: krzywicy, osteomalacji, osteoporozy czy problemów z uzębieniem. Ponadto witamina D pomaga walczyć z infekcjami i wpływa na odporność. Oddziałuje na prawidłowe działanie układu nerwowego i siłę mięśniową. Badania wykazały, że brak tej witaminy może przyczyniać się do rozwoju cukrzycy, niektórych nowotworów oraz chorób sercowo-naczyniowych.
Niestety, według przeprowadzonych badań w polskim społeczeństwie niedobór tej witaminy dotyczy znacznego procenta populacji. Objawy niedoboru mogą być niecharakterystyczne lub przebieg może być bezobjawowy. Niedobór u dzieci i młodzieży grozi głównie krzywicą. U dorosłych rozmiękaniem kości i osteoporozą. Ponadto mogą pojawiać się mniej charakterystyczne objawy: zmęczenie, zniekształcenia sylwetki, osłabienie siły mięśniowej, zmiany skórne. Obniżeniu ulega odporność, przez co znacznie łatwiej dochodzi do rozwoju infekcji. Witamina D zawarta jest zwłaszcza w tłustych rybach morskich, jej znacznie mniejsze ilości są w wątrobie i jajach. Witamina D wytwarzana jest również podczas nasłonecznienia. Dieta, w szczególności w przypadku braku odpowiedniej dawki promieni słonecznych, nie jest w stanie pokryć dziennego zapotrzebowania na witaminę D. Znacznie zmniejsza również wytwarzanie witaminy D stosowanie filtrów ochronnych przed słońcem.

Witamina E
Ma głównie działanie antyoksydacyjne, dzięki czemu chroni organizm przed nagromadzeniem wolnych rodników, które działają szkodliwie na organizm. Przypuszcza się, że pomaga w ochronie organizmu przed chorobami nowotworowymi. Witaminę E zawierają takie produkty, jak: kiełki wielu roślin, oleje, migdały, margaryna, jajka, mąka, brukselka, mleko. 

Witamina K
Rolą tej witaminy jest zapewnienie prawidłowej krzepliwości krwi. Witamina K występuje w: szpinaku, sałacie, kapuście, awokado, brzoskwiniach, wątrobie, serach. Witamina K jest produkowana również przez bakterie występujące w jelicie. 

Witamina C
Witamina C należy do antyutleniaczy, podobnie jak witamina A. Dodatkowo stymuluje układ odpornościowy. Niedobór witaminy powoduje szkorbut (gnilec), którego objawami są: anemia, wybroczyny krwawe, złuszczanie naskórka. Szkorbut obecnie jest rzadko spotykany, jednak mniej nasilony niedobór witaminy C może powodować: zmęczenie, osłabienie, zwiększoną podatność na infekcje. Witaminę C znajdziemy zwłaszcza w świeżych owocach i warzywach: w kapuście, szparagach, szpinaku, czarnych porzeczkach, owocach cytrusowych, malinach. 

Kompleks witamin B
To cały zbiór witamin, m.in.: B1, B2, B6, B12, kwas foliowy. Witaminy z tej grupy wpływają na samopoczucie, odprężenie, pamięć. Ponadto witamina B12 oraz kwas foliowy są niezbędne do budowy krwinek czerwonych. Objawem niedoboru może być anemia, zaburzenia koncentracji i pamięci, jak również niedobór może przyczynić się do objawów ze strony układu pokarmowego i nerwowego. Źródłem są: drożdże piwne, które są bogate we wszystkie witaminy z grupy B, mięso wieprzowe, kiełki, orzechy, słonecznik, wątróbka, groszek, ryż. Witaminę B12 znajduje się w: mięsie, rybach, jajkach, mleku, kiełkach, orzechach, migdałach, razowej mące, ciemnym ryżu.

Czy konieczna jest suplementacja?

Wiek wczesnoszkolny jest bardzo ważny w kształtowaniu prozdrowotnych postaw u dziecka, dlatego tak ważne jest prawidłowe żywienie. Witaminy w postaci naturalnej są najlepiej przyswajalne dla organizmu. Zatem codziennie dokładaj starań, aby posiłki Twojego dziecka były urozmaicone, zdrowe, zawierały jak najwięcej owoców i warzyw. Stosuj również w diecie dziecka ryby, zwłaszcza morskie. 

Co z pozostałymi witaminami? Jeżeli dziecko chętnie zjada urozmaicone posiłki oraz nabiał, suplementacja nie jest konieczna, chyba że zaleci tak lekarz pediatra. Natomiast jeżeli maluch omija większość owoców i warzyw lub nie lubi jeść przetworów mlecznych i ryb, warto porozmawiać na temat suplementacji z lekarzem.