Szczypiorek (czosnek szczypiorek, Allium schoenoprasum L.) należy do rodziny czosnkowatych (Alliaceae). Jest warzywem wieloletnim, odpornym na niekorzystne warunki atmosferyczne i szkodniki. Szybko rozrasta się na boki i tworzy kępy roślin potomnych. Szczypiorek nie wytwarza typowej cebuli, a jego częścią użytkową są rurkowate i delikatne liście. Mogą osiągać długość od 15 do nawet 40 centymetrów. Na przekroju są okrągłe lub nieco spłaszczone, mają cebulowy aromat oraz lekko piekący smak. Okres kwitnienia szczypiorku przypada w czerwcu lub na początku lipca. Jego różowo-fioletowe kwiaty są liczne, owadopylne, zebrane w kolisty lub półkolisty baldach. Jeśli uprawiamy szczypiorek jako przyprawę, lepiej je usuwać, ponieważ powodują zmniejszenie liczby liści oraz sprawiają, że kępy roślin stają się mniej zwarte.
SZCZYPIOR A SZCZYPIOREK
Szczypior wyrasta z cebuli (Allium cepa L.) w postaci długich, grubych i twardych liści. Sięgamy po niego jako zamiennik dla delikatnego szczypiorku (Allium schoenoprasum L.). Najczęściej wybieramy szczypior cebuli dymki, będącej odmianą cebuli zwyczajnej o małej, słodkiej cebulce, niewywołującej łez w trakcie siekania.
SKĄD POCHODZI SZCZYPIOREK?
Szczypiorek pochodzi z chłodnych rejonów Europy i Azji. Niektóre źródła podają, że Marco Polo zauważył tę roślinę w czasie swojej podróży do Chin, gdzie prawdopodobnie znana była już od kilku tysięcy lat. W Europie szczypiorek uprawiany był od XVI wieku, najpierw prawdopodobnie we Włoszech, następnie w Niemczech, a później w innych krajach kontynentu. Obecnie szczypiorek występuje w stanie dzikim niemal na całej kuli ziemskiej, a uprawiany jest głównie jako roślina przyprawowa do przetwórstwa lub do bezpośredniego spożycia. Ze względu na swoje walory dekoracyjne często używana jest jako roślina ozdobna w ogrodach lub florystyce.
DLACZEGO WARTO JEŚĆ SZCZYPIOREK?
W 100 gramach szczypiorku znajduje się 41 mg witaminy C (co stanowi 51% dziennej referencyjnej wartości spożycia) oraz 567 μg witaminy A (71% dziennej referencyjnej wartości spożycia). Witamina C wspomaga naszą odporność i chroni komórki przed działaniem wolnych rodników. Pomaga również w prawidłowej produkcji kolagenu, przyczynia się do utrzymania prawidłowego metabolizmu energetycznego oraz do zmniejszenia uczucia zmęczenia i znużenia. Witamina A odpowiada za utrzymanie prawidłowego widzenia oraz działa korzystnie na stan naszej skóry i błon śluzowych. Wspomaga również prawidłowe funkcjonowanie układu odpornościowego i utrzymuje właściwy metabolizm żelaza.
Szczypiorek zalicza się do produktów spożywczych o najkorzystniejszych właściwościach terapeutycznych w nadciśnieniu tętniczym. Na podstawie wieloletnich badań wykazano, że zawarte w nim wysokie stężenie przeciwutleniaczy znacznie obniża ciśnienie tętnicze krwi. Podobne właściwości lecznicze wykazują również czosnek i liście czosnku niedźwiedziego. Szczypiorek zaliczany jest także do grupy pokarmów roślinnych o najsilniejszym potencjale antynowotworowym. Potencjał antynowotworowy wynika z zawartości związków fitochemicznych, które w szczypiorku występują w dużych ilościach. Związki fitochemiczne to cząsteczki, które zapewniają roślinie działanie przeciwbakteryjne, grzybobójcze i owadobójcze. Chronią one roślinę i umożliwiają jej przetrwanie w niesprzyjającym środowisku.
SZCZYPIOREK W KUCHNI
Szczypiorek najlepiej spożywać na surowo, bowiem wtedy zachowuje wszystkie swoje właściwości. Przepysznie smakuje na kanapce z twarożkiem czy jajkiem na twardo. Szczypiorek można dodawać jako aromatyczną posypkę do jajecznicy, zup, kasz, wędlin, pasztetów, serów, ryb oraz drobiu. W Chinach szczypior to popularny składnik farszu pierogów i wyśmienita ozdoba smażonych warzyw, makaronu, ryżu i grillowanego mięsa. Niewiele osób wie, że w kuchni doskonale sprawdzi się w postaci suszonej. Najlepiej dodawać go w czasie gotowania do zup i przetworów. Posłuży też do skomponowania własnej mieszanki ziołowej.
CZY WIESZ, ŻE…?
- Kwiaty szczypiorku są jadalne! Mają cebulowo-czosnkowy smak i mogą pełnić funkcję dekoracyjną w sałatkach, kanapkach, makaronach, jajecznicy, pastach twarogowych, sosach, dipach czy daniach mięsnych.
- Szczypiorek nie nadaje się do długiego przechowywania. Jeśli nie zostanie spożyty od razu, powinniśmy umieścić go w lodówce na maksymalnie kilka dni. Nieświeży szczypior można rozpoznać po zwiędniętych i śliskich liściach.
- Nasiona szczypiorku przechowywane w temperaturze -20°C mogą kiełkować nawet po 6 latach.
