Znaczenie aktywności ruchowej w rozwoju dziecka w wieku szkolnym

Zdrowy przedszkolak

Aktywność fizyczna to istotny element rozwoju u dziecka. To właśnie za pomocą ruchu kształtowane są różne funkcje organizmu, wzmacniane układy wewnętrzne i podnoszony jest poziom ogólnej sprawności. Wiele osób bagatelizuje ten temat, ponieważ panuje błędne przekonanie, iż w dorosłym życiu przydatniejszy od wysiłku fizycznego bywa trud włożony w gimnastykę umysłu. Tymczasem okazuje się, że proces przyswajania wiedzy jest o wiele bardziej wydajny, jeśli równie duża część uwagi poświęcana jest kwestiom czysto motorycznym.

Ruch jest szczególnie ważny u dzieci znajdujących się w fazie intensywnego wzrostu. Wtedy u najmłodszych można obserwować wzmożone zapotrzebowanie na pozostawanie w aktywności fizycznej. Powodowane jest to faktem, że dzięki temu ich układy kostne i mięśniowe mają szansę być silniejsze, co nierzadko eliminuje część dolegliwości bólowych wynikających z rośnięcia. Ruch to również bardzo ważny element, jeśli chodzi o stymulację rozwoju. Panowanie nad swoim własnym ciałem i koordynacja ruchu, wbrew pozorom, nie są wrodzonymi umiejętnościami. To tylko kilka spośród wielu powodów, dla których warto zadbać, aby zachęcać dzieci w wieku szkolnym do różnych form uprawiania sportu i rekreacji.

Podstawowe funkcje aktywności ruchowej

Można wyróżnić cztery najważniejsze przeznaczenia aktywności fizycznej w życiu młodego człowieka: funkcję stymulacyjną, adaptacyjną, kompensacyjną i korekcyjno-terapeutyczną. Każda z nich ma istotny wpływ na rozwój dziecka.
Dzięki zaawansowanemu proceso­wi stymulacji organizm doświadcza dużego pobudzenia. Układ krążeniowo-naczyniowy zostaje zmobilizowany do transportowania większych ilości potrzebnych substancji i tlenu za pośrednictwem krwi, a układ kostno-szkieletowy zostaje wzmocniony i zmuszony niejako do zwiększenia swojej objętości. Aktywizowany jest także układ oddechowy – wysiłek fizyczny wpływa korzystnie na pojemność płuc. Nie można bagatelizować również roli układu nerwowego, który w tym konkretnym przypadku jest odpowiedzialny za możliwości poznawcze dziecka. Dzięki przyspieszeniu rozwoju ośrodków mózgu odpowiadających za ruch ćwiczący wzbogacają pakiet własnych doświadczeń, a także trenują pamięć mięśniową i zdolność koncentrowania uwagi.
Funkcja adaptacyjna odpowiada za umiejętność przystosowania się do nieustannie zmieniających się warunków, w których żyjemy. Mowa jest w tym przypadku o wszystkim – od anomalii klimatycznych, poprzez wahania temperatur i ciśnienia, aż po problemy dotyczące społeczeństwa i kwestii materialnych. Niewiele osób dostrzega, że podobne umiejętności najłatwiej jest nabyć właśnie podczas lekcji wychowania fizycznego.
Kompensacja znajduje zastosowanie wtedy, gdy konieczne jest znalezienie punktu równowagi pomiędzy pozytywnymi i negatywnymi wpływami poszczególnych bodźców pochodzących z zewnątrz na organizm dziecka w wieku szkolnym. Z kolei funkcja korekcyjno-terapeutyczna najmocniej dotyczy osób z wrodzonymi lub nabytymi wadami postawy, zmagających się z problemem otyłości, chorujących na astmę lub cierpiących z powodu innych dolegliwości, takich jak zaburzenia w obrębie układu krążeniowego.

Rozwój fizyczny dziecka w wieku szkolnym

Proces ten często związany jest z dotkliwym odczuwaniem bólu przez dziecko, powodowanym rozciąganiem się kości. Niektórzy uważają, że trudniejszym doświadczeniem w życiu rodziców jest jedynie okres, gdy ich pociechy wejdą w czas dojrzewania płciowego. Rozwój na etapie wzrostu dotyczy jednak układu nie tylko szkieletowego, ale również mięśniowego. Przyrosty masy ciała biorą czynny udział w zmianach proporcji i budowy sylwetki.
Okres wzrostu to także czas, kiedy mózg osiąga swoją ostateczną wielkość, a niektóre wady budowy po prostu przestają istnieć. Częstym zjawiskiem jest zniknięcie koślawości w obrębie kolan i lordozy kręgosłupa. Ten okres można wykorzystać do tego, aby wyeliminować również inne problemy dotyczące postawy. Jednak, aby działania te miały szansę być skutecznymi, konieczne jest inwestowanie w rozwój fizyczny swoich podopiecznych.

Rozwój motoryczny dzieci w wieku od 6 do 12 lat

Pociechy w przedziale wiekowym 6–12 lat znajdują się w tzw. stadium dziecka doskonałego. To piękne określenie związane jest z tym, że to właśnie wtedy u najmłodszych członków społeczeństwa można zauważyć najlepiej rozwinięte ruchy lokomocyjne, zdolność trafiania do obranego celu, a także zwiększoną ekonomię poruszania się względem otoczenia.
Dzieci w tej grupie wiekowej odczuwają ogromną potrzebę doświadczania rozmaitych form aktywności fizycznej. Wiele z nich ma po­­­ważny problem z wytrwaniem w jednej pozycji przez dłużej niż kilka minut. U dzieci uczęszczających do szkoły wyraźnie widać, jak rekompensują sobie one 45-minutowe lekcje podczas przerw. Choć nauczyciele zwykli komentować to zjawisko w mało przychylnych słowach, to prawda jest taka, że uczniowie nie są zazwyczaj w stanie poskromić drzemiących w nich pokładów energii. Tutaj znów należałoby zaznaczyć, iż właśnie po to są godziny wychowania fizycznego – potrzeba ruchu musi gdzieś znajdować swoje ujście.
Wszystko, czego dzieciaki nauczą się w młodym wieku, z pewnością będzie dla nich przydatne w późniejszych etapach rozwoju. Wielu rodziców jest przekonanych o tym, że koordynacja to umiejętność dziedziczna. Warto jednak wiedzieć, że w rzeczywistości stanowi ona wynik prawidłowej stymulacji dziecka we wczesnym etapie dojrzewania.

Ruch a prawidłowy rozwój fizyczny i psychiczny

Chcąc wymienić dwa obszary wiedzy, które mają największy wpływ na stan zdrowia, należałoby wspomnieć o aktywności fizycznej – w formie sportu lub rekreacji – oraz o prawidłowych nawykach żywieniowych. Co ciekawe, każda z wymienionych dziedzin ma charakter kompleksowy, ponieważ oddziałuje bezpośrednio zarówno na kondycję, jak i na samopoczucie psychiczne dziecka. Wielu specjalistów jest zgodnych co do faktu, iż aktywność ruchowa sama w sobie stanowi swoisty proces edukacyjny, gdzie najistotniejszą z konsekwencji jest usprawnienie ciała, a nie – wbrew powszechnemu przekonaniu – wyrobienie samego nawyku ruchu.
Warto jednak wyjaśnić ważną różnicę pomiędzy uprawianiem sportu a obciążeniem fizycznym wynikającym z ciężkiej pracy. Podczas gdy ćwiczenia fizyczne wykonywane w ramach samorozwoju wywołują spory zastrzyk hormonów szczęścia i mają znaczenie dla odczuwania satysfakcji i zadowolenia z podjętych działań, to wydatki energetyczne poczynione w ramach pracy, która nie sprawia przyjemności, mogą mieć wręcz odwrotne skutki.
Aktywność fizyczna nigdy nie powinna być zaniedbywana – na każdym etapie życia liczba korzyści wynikających z uwzględniania sportu bądź rekreacji w swojej rzeczywistości jest ogromna. Trudno jednak nie zgodzić się co do faktu, iż ruch ma największe znaczenie w przypadku dzieci w wieku szkolnym, kiedy to kształtowane są poszczególne układy ludzkiego organizmu. Mowa jest w tym przypadku o rozwoju układu mięśniowego, kostnego, krążeniowego, oddechowego, nerwowego, a także tego odpowiedzialnego za prawidłową przemianę materii.
Konsekwencją tego, że dziecko pozostaje aktywne fizycznie, jest także zwiększenie się jego możliwości koncentracyjnych oraz doskonalenie systemu hipokampa, który jest składową układu limbicznego i odpowiada za lepszą jakość procesów pamięciowych.

Sport lub rekreacja a zabawa

Rodzice często nie zauważają tego, że zabawa sama w sobie stanowi rodzaj aktywności fizycznej. Zdrowy ruch wcale nie musi być efektem uprawiania sportu lub uczestniczenia w wyprawach wysokogórskich. W wielu przypadkach okazuje się, że wystarczające są atrakcje, takie jak popularne wśród dziewczynek gry w klasy lub korzystanie ze skakanki albo gra w piłkę – szczególnie uwielbiana przez chłopców. Zabawa bywa niedoceniana, a to przecież najprostsza forma ruchu, która również oparta jest na ludzkiej motoryce i zdolnościach lokomocyjnych.
Wiele tzw. gier podwórkowych pow­stało na podstawie technik i praktyk stosowanych w grach sportowych dla większych zespołów. Większość z nich niesie za sobą liczne korzyści. W tym konkretnym przypadku mowa jest o oddziaływaniu na ogólną wydolność i sprawność fizyczną, doskonaleniu wytrzymałości i umiejętności zręcznościowych, a także o pozytywnym wpływie na psychikę dziecka, które w wieku szkolnym najmocniej potrzebuje poznawać podstawy budowania więzi ze swoimi rówieśnikami.

Sporty wodne jako ciekawa forma spędzania czasu przez dziecko

Jeśli dziecko wykazuje wyjątkowo duży poziom zainteresowania rozwojem własnej fizyczności, to warto przemyśleć sprawę zapisania go na zajęcia pozalekcyjne o charakterze sportowym. Ciekawym i coraz bardziej popularnym rozwiązaniem jest pływanie i inne sporty wodne. Ruch w takim środowisku to właściwie niekończąca się liczba zalet. 
Istotną korzyścią częstego bywania na basenie jest również to, że u pływaków obserwuje się znaczne zwiększenie wytrzymałości i wydolności organizmu. Warto także pamiętać, że podczas pokonywania kolejnych odległości na pływalni korygowane jest nadmierne skrzywienie kręgosłupa, co jest konsekwencją jego osiowego obciążenia.

Rower i rolki – idealne propozycje na lato

Wakacje w życiu dzieci w wieku szkolnym są czasem, gdy mogą one pozwolić sobie na spanie bez nastawiania budzików i zupełny odpoczynek od codziennych obowiązków. Rodzice jednak powinni starać się zaszczepić w swoich pociechach potrzebę aktywności fizycznej. Dobrą propozycją jest rekreacyjna jazda na rowerze lub rolkach. Obie formy ruchu nie są szczególnie wymagające i nie wzmagają chęci rywalizowania między sobą. Rower można wykorzystać podczas rodzinnej wycieczki za miasto, rolki z kolei przydadzą się przy okazji spotkania z przyjaciółmi.
Zalet wynikających z jazdy na rowerze lub rolkach jest bez liku. W trakcie nieco intensywniejszego wysiłku tętno utrzymuje się na poziomie ok. 85% tętna maksymalnego, z kolei podczas spokojnej jazdy wynosi ono ok. 65% – oznacza to, że w trakcie tej aktywności doskonalona jest wytrzymałość i jednocześnie spalany jest nadmiar tkanki tłuszczowej, co powinno szczególnie zainteresować opiekunów dzieci zmagających się z problemem nadwagi. Warto także zwrócić uwagę na fakt, iż zarówno rolki, jak i rower są tanimi i w pełni ekologicznymi środkami transportu.

Przypisy

    POZNAJ PUBLIKACJE Z NASZEJ KSIĘGARNI